Checklist: Dit zet je in een samenlevingscontract

Jullie zijn al een tijdje samen en het gaat goed. Tijd voor de volgende stap: samen een koophuis. Of jullie dat huis nou op één of op twee inkomens kopen; een samenlevingscontract opstellen is altijd handig en soms verplicht. Tijdens het samenleven zul je er weinig naar omkijken. Maar je voorkomt wel conflicten als jullie toch uit elkaar gaan of één van jullie onverhoopt komt te overlijden

Het is niet wettelijk vastgelegd wat er in een samenlevingscontract moet staan. Dat mag je dus zelf bepalen. Wel zijn er punten die eigenlijk altijd vermeld worden. Waarom? Omdat de gevolgen vervelend kunnen zijn als dit niet geregeld is. De onderstaande zaken zijn in ieder geval gebruikelijk om te vermelden. 

Hoe rechtsgeldig is een samenlevingscontract?

Heb je straks onderstaande punten op papier gezet en beiden ondertekend? Dan is je samenlevingscontract rechtsgeldig. Jullie hoeven hiervoor niet naar de notaris. Sommige instanties vereisen echter wél een notarieel samenlevingscontract. Bijvoorbeeld bepaalde pensioenaanbieders. 

1. De hypotheek en het huis
2. Overige vaste lasten
3. Gezamenlijke en persoonlijke eigendommen
4. De kinderen
5. Geldzaken
6. Overige zaken

Check 1: De hypotheek en het huis

Hypotheekrente en aflossing
De eigenaar van het huis betaalt in principe de hypotheekrente en aflossing. Maar wat als jullie beiden eigenaar zijn? Zet in het contract hoeveel jullie allebei bijdragen. Tip: Als jullie samenwonen zijn jullie fiscaal partners. Dit betekent dat jullie beiden de hypotheekrente kunnen aftrekken van de belasting. Het is voordelig om dit te laten doen door degene die het meest verdient. Diegene hoeft geen eigenaar te zijn van het huis.

Het huis zelf
Wie blijft er in het huis wonen als jullie uit elkaar gaan? Is één van jullie eigenaar? Dan moet de ander vertrekken, tenzij je het bij de scheiding anders afspreekt. Zijn jullie beiden eigenaar? Dan moet je er samen uitkomen. Uitkomst kan zijn dat één van jullie er blijft wonen of dat jullie het huis verkopen en de eventuele overwaarde (of restschuld) te verdelen. Goed om nu al over na te denken en op te schrijven. 

Let op: Het is wettelijk bepaald dat degene die het huis moet verlaten hier zes maanden de tijd voor krijgt. Diegene mag dus nog zes maanden in de woning blijven wonen.

Extra aflossen op de hypotheek
Lost één van jullie extra af op de hypotheek? Dan moet je beseffen dat die extra aflossing later misschien meer waard is. Spreek je niets anders af, dan wordt bij een scheiding de zogenoemde beleggingsleer toegepast:

Stel jij lost 10% extra van jullie hypotheek van € 400.000 af. Dat is € 40.000. Maar gaan jullie uit elkaar en wordt de woning voor € 500.000 verkocht? Dan komt 10% van die vijf ton aan jou toe. Het bedrag dat overblijft (€ 450.000) kunnen jullie vervolgens verdelen.

Ook als jullie niet samen eigenaar zijn van het huis is het belangrijk om hier iets over vast te leggen. Investeren jullie beiden in de woning - bijvoorbeeld door middel van een verbouwing - dan willen jullie misschien ook allebei profiteren van een waardestijging.

Check 2: Overige vaste lasten

Kosten voor gas, water en licht
Het klinkt vanzelfsprekend, maar toch is het belangrijk om te bespreken wie deze rekeningen betaalt.

Verzekeringen
Wie betaalt de premies van de verschillende verzekeringen die jullie afsluiten zodra jullie samen gaan wonen? Denk aan je inboedel- en opstalverzekering. 

Tip: Heeft één van jullie een overlijdensrisicoverzekering? Dan is het handig om deze kruislings af te sluiten wanneer jullie gaan samenwonen. Dit betekent dat beide namen op de polis komen te staan. Een van de voordelen is dat je dan geen erfbelasting hoeft te betalen wanneer één van jullie komt te overlijden.

Belastingen
Dit is een ingewikkelde. Daar waar jullie normaal gesproken misschien alles 50/50 verdelen, is dat in dit geval niet altijd handig. Dit in verband met fiscale aftrekposten, zoals hypotheekrenteaftrek. Deze kun je het best parkeren bij degene die het meest verdient, die betaalt immers de meeste belasting. Check dit goed van tevoren. Overigens 
geldt dit alleen als jullie een samenlevingscontract hebben én minimaal zes maanden op hetzelfde adres staan ingeschreven.

Huishoudelijke uitgaven
Je kunt ook afspreken wie de kosten voor het huishouden betaalt. Denk hierbij aan boodschappen, maar ook aan meubilair en gereedschap.

Check 3: Gezamenlijke en persoonlijke eigendommen

Gemeenschappelijke eigendommen
Noteer alle dure zaken die jullie samen kopen zodra jullie gaan samenwonen, maar ook alles wat jullie in het verleden samen kochten. Schrijf de aankoopprijs erbij en bepaal wie wat krijgt als jullie uit elkaar gaan.

Persoonlijke eigendommen
Voor persoonlijke eigendommen geldt: wat op jouw naam staat is automatisch van jou. Denk hierbij bijvoorbeeld aan je auto, maar ook aan de sieraden en kleding die je draagt. Toch is het handig om grote eigendommen specifiek te benoemen in het samenlevingscontract.

Huisdieren
Wettelijk gezien vallen huisdieren onder gemeenschappelijke eigendommen. Maar een huisdier heeft vaak meer emotionele waarde dan de bank of tv. Daarom is het verstandig om ze apart te vermelden.

Check 4: De kinderen

Kosten voor de opvoeding en verzorging
Voor de kinderen is veel wettelijk geregeld als jullie getrouwd of geregistreerd partner zijn. Ben je dit niet, dan moet je zelf afspraken vastleggen in het samenlevingscontract. Denk hierbij aan wie de kosten betaalt voor school, sport en kleding, maar ook aan dingen als medische zorg, spaarrekeningen en vakanties. Heb je geen samenlevingscontract? Dan ben je verplicht om een ouderschapsplan op te stellen waarin je deze zaken alsnog vastlegt.

Het ouderlijk gezag van de vader(s) óf moeder
Zijn jullie niet getrouwd of geregistreerd partner? Dan moet de vader(s) of  - in geval van een lesbisch stel - de tweede moeder moet het kind erkennen en ouderlijk gezag aanvragen om officieel ouder te worden. Vervolgens neem je het ouderlijk gezag op in het samenlevingscontract.

Check 5: Geldzaken

Gezamenlijke bankrekeningen
Hoeveel leggen jullie in op de gezamenlijke bankrekeningen? En wat gebeurt er met het bedrag op de betaalrekening wanneer jullie uit elkaar gaan?

Spaargeld
Verdelen jullie het spaargeld 50/50? Of krijgen jullie beiden het bedrag dat jullie zelf hebben ingelegd?

Schulden
Stel dat er al een schuld aanwezig is zodra jullie gaan samenwonen, wat gebeurt daarmee? Blijft degene van wie de schuld is volledig verantwoordelijk of gaan jullie deze verdelen? En hoe zit het met schulden die ontstaan terwijl jullie samenwonen?

Partnerpensioen
Als samenwoners vallen jullie onder de pensioenwet. Dit betekent dat jouw partner recht heeft op partnerpensioen. Wil je dat, dan kun je dat melden bij het pensioenfonds. Maar let op: Als jullie uit elkaar gaan, moet je dat ook melden. Op dat moment gaat het partnerpensioen naar je partner. Meld je dit niet, dan blijf jij pensioen opbouwen voor je ex-partner. 

Check 6: Overige

Een verblijvingsbeding
Een verblijvingsbeding is misschien wel het belangrijkste punt in het samenlevingscontract. Dit houdt in dat jij eigenaar wordt van het huis, mocht je partner overlijden. Ook als de familie van je overleden partner dit misschien niet wil en zij als erfgenaam zijn aangewezen in het testament. 

Een samenlevingscontract gaat namelijk voor erfrecht. Wel kun je afspreken dat de familie een vergoeding krijgt als het huis en de gezamenlijke bezittingen naar de partner gaan. Een verblijvingsbeding is alleen een optie wanneer jullie leeftijdsverschil maximaal vijf jaar is. Jullie “statistieke sterftekans” moet namelijk ongeveer even groot zijn.

Let op: Een verblijvingsbeding geldt alleen op basis van gemeenschappelijke goederen. Ook in het geval van het huis. Dat betekent dus dat jullie beiden eigenaar moeten zijn van de woning. De verhouding maakt niet uit, ook als jij voor 99% eigenaar bent en je partner voor 1%, is het een gemeenschappelijk eigendom. Is de woning van je partner en ben jij bij hem ingetrokken of andersom? Dan geldt het verblijvingsbeding niet.

Wanneer het contract stopt
Wat als slechts één van jullie niet meer samen verder wil? Wordt het samenlevingscontract beëindigd wanneer diegene een aangetekende brief stuurt? Het is belangrijk om dit te bespreken. Hebben jullie ook een testament afgesloten? Vergeet niet om deze aan te passen als jullie uit elkaar gaan. Doen jullie dit niet, dan kan dat nare gevolgen hebben. Stel, je hebt een nieuwe relatie en je komt plotseling te overlijden. Dan wil je waarschijnlijk dat jouw bezittingen (gedeeltelijk) naar je nieuwe partner gaan en niet naar je ex, toch?