14 veelgestelde vragen van zzp'ers over de Wet DBA

De aangekondigde handhaving van de Wet DBA per 2025 zal impact hebben op ondernemers in Nederland. Om ondernemers hierop voor te bereiden, organiseerde Knab een webinar waar inmiddels ruim 12.500 zzp'ers zich voor inschreven. Tijdens de uitzendingen stellen kijkers veel vragen in de chat. Deze vragen hebben we verwerkt in deze veertien FAQ's.

Het webinar over de gevolgen van de Wet DBA zenden we meerdere keren uit om zoveel mogelijk zelfstandigen goed te informeren. Je kunt je nog steeds aanmelden voor een volgende uitzending. In minder dan een uur praat onze Financieel Expert je helemaal bij. 95% van de kijkers zegt dat het webinar voldoet aan hun verwachtingen!

1. Welke criteria hanteert de Belastingdienst om zelfstandigheid te beoordelen?

De Belastingdienst hanteert meerdere criteria om te beoordelen of er sprake is van zelfstandigheid of een dienstverband. Je hoeft niet aan alle criteria te voldoen. Maar uiteraard geldt wel: aan hoe meer criteria je voldoet, des te waarschijnlijker het is dat de Belastingdienst je beschouwt als echt zelfstandig.

De belangrijkste criteria zijn:

• Geen gezagsverhouding: Wordt je werk gecontroleerd door een opdrachtgever? Bepaalt de opdrachtgever hoe je je werk moet uitvoeren? Als er sprake is van een duidelijke instructiebevoegdheid van de opdrachtgever, kan er eerder sprake zijn van een dienstverband. Een opdrachtgever mag wel aangeven wát je moet opleveren, maar niet hóe je dat moet doen.
• Ondernemersrisico: Loop je zelf risico als ondernemer, bijvoorbeeld door het investeren in je bedrijf of het niet betaald krijgen als een opdracht mislukt? Als je zelf het risico draagt, duidt dit op zelfstandigheid.
• Eigen materialen en middelen: Werk je met je eigen gereedschap, software, of andere middelen? Het gebruik van eigen materialen en middelen wijst op zelfstandigheid.
• Vrijheid om werk en werktijden te bepalen: Bepaal je zelf hoe en wanneer je werkt? Als je deze vrijheid hebt, is dat een belangrijk teken van zelfstandigheid.
• Meerdere opdrachtgevers: Werk je voor meerdere opdrachtgevers? Dit kan een aanwijzing zijn dat je echt zelfstandig bent en niet (financieel) afhankelijk van één opdrachtgever.
• Vrije vervangbaarheid: Kun je je laten vervangen door iemand anders om het werk uit te voeren zonder dat de opdrachtgever hier bezwaar tegen heeft. Als je deze vrijheid hebt, wijst dat op zelfstandigheid.

Zorg dat je deze criteria kunt onderbouwen met feiten en documentatie, zoals contracten, facturen en correspondentie met je opdrachtgevers. 

2. Geldt de Wet DBA ook als je parttime zzp-werk doet naast een baan in loondienst?

Ja. Wanneer je naast je zzp-werk ook een baan in loondienst hebt, val je voor je zzp-werkzaamheden zeker onder de Wet DBA. Dit betekent dat je zowel voor jezelf als voor je opdrachtgever moet kunnen aantonen dat er sprake is van een zelfstandige arbeidsrelatie. Het is belangrijk dat je werk als zzp'er en je werk in loondienst duidelijk gescheiden zijn.

3. Waarvoor zijn de (door de Belastingdienst goedgekeurde) modelovereenkomsten?

De modelovereenkomsten zijn een handig middel om duidelijkheid te krijgen over de arbeidsrelatie tussen jou en je opdrachtgever. Deze overeenkomsten worden door de Belastingdienst beoordeeld en kunnen helpen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Zorg er wel voor dat de werkelijke situatie overeenkomt met wat er in de modelovereenkomst staat. Het gebruik van een modelovereenkomst kan helpen, maar de werkelijke uitvoering van je werkzaamheden is voor de beoordeling van de Belastingdienst doorslaggevend.

4. Zijn de risico's voor mij of voor mijn opdrachtgever?

Als de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van een verkapt dienstverband, kan je opdrachtgever loonheffingen en sociale premies verschuldigd zijn. Dit kan leiden tot aanzienlijke financiële gevolgen voor de opdrachtgever. 

Het risico voor jou als zzp'er zit 'm er vooral in dat opdrachtgevers mogelijk zzp-constructies gaan mijden uit angst voor naheffingen en boetes. Op die manier zal er mogelijk minder zzp-werk zijn. 

5. Wat moet ik doen als mijn opdrachtgever twijfelt over het inhuren van zzp'ers vanwege de Wet DBA?

Het is belangrijk om het gesprek aan te gaan met je opdrachtgever en samen te werken aan een heldere overeenkomst. Als jij goed bent in je werk, wil je opdrachtgever er vast alles aan doen om je te behouden. Je kunt voorstellen om een modelovereenkomst te gebruiken en de werkzaamheden zo in te richten - en eventueel aan te passen - dat er geen twijfel bestaat over je zelfstandigheid. Overweeg ook om een jurist of fiscaal adviseur in te schakelen voor advies.

6. Zijn er uitzonderingen op de Wet DBA voor bepaalde beroepen of sectoren?

Nee. De Wet DBA geldt voor alle zzp'ers. Wel zijn er bepaalde sectoren waar de Belastingdienst in eerste instantie  waarschijnlijk op zal focussen, omdat schijnzelfstandigheid daar overduidelijk is en onwenselijke situaties oplevert. Denk aan sectoren als de bouw en de zorg. Sommigen gaan er daarnaast vanuit dat de Belastingdienst zich eerst gaat richten op (grote) bedrijven waarvan bekend is dat ze met veel (schijn)zelfstandigen werken.

 7. Is het een oplossing om mijn eenmanszaak om te zetten naar een bv?

Het omzetten van een eenmanszaak naar een bv is geen automatische oplossing om de Wet DBA te omzeilen. De Belastingdienst kijkt vooral naar de daadwerkelijke werkomstandigheden en niet (alleen) naar de juridische vorm van je bedrijf. 

In bepaalde situaties kan het wel de kans verkleinen dat je wordt aangemerkt als schijnzelfstandige. Een bv creëert vaak meer structuur en formele afstand tussen jou en je opdrachtgevers. Het kan daardoor voor de Belastingdienst aannemelijker zijn dat jullie een zakelijke relatie hebben en geen verkapt dienstverband. 

8. Wat zijn de kosten en administratieve lasten van het oprichten van een bv?

Het oprichten van een bv brengt diverse kosten met zich mee, zoals notariskosten voor de oprichtingsakte en inschrijfkosten bij KVK. Daarnaast zijn de jaarlijkse kosten hoger dan bij een eenmanszaak vanwege verplichte jaarrekeningen, mogelijk een accountantscontrole en meer administratieve lasten. Dit maakt een bv vaak minder aantrekkelijk voor zzp'ers met beperkte inkomsten. Een bv - ten opzichte van een eenmanszaak - wordt vaak pas interessant bij een jaarwinst boven € 100.000.

9. Heeft de Wet DBA invloed op mijn verzekeringen als zzp'er?

De Wet DBA zelf heeft geen directe invloed op je zakelijke verzekeringen, maar als de Belastingdienst je als werknemer aanmerkt, kan dit gevolgen hebben voor je aansprakelijkheidsverzekering, arbeidsongeschiktheidsverzekering, en andere zakelijke verzekeringen. Je hebt deze dan mogelijk niet meer nodig, omdat je werkgever die al heeft.

10. Ben ik met één opdrachtgever per definitie een schijnzelfstandige?

Nee, je bent niet per definitie een schijnzelfstandige als je slechts één opdrachtgever hebt. Echter, het kan wel de aandacht van de Belastingdienst trekken als je weinig opdrachtgevers hebt. Zorg dan dus wel dat je aan zoveel mogelijk criteria voor zelfstandigheid voldoet. Factoren zoals gezagverhouding, of je zelf bepaalt hoe je het werk uitvoert en of je ondernemersrisico loopt, spelen een grote rol. Het hebben van meerdere opdrachtgevers kan helpen, maar is geen vereiste om als zelfstandige te worden erkend.

11. Moet ik aan alle criteria van zelfstandigheid voldoen om niet als schijnzelfstandige gezien te worden?

Nee. Het is belangrijk om aan zoveel mogelijk van de hierboven genoemde criteria van zelfstandigheid te voldoen, zoals het ontbreken van een gezagsverhouding, zelf bepalen van je werktijden, gebruik maken van je eigen materiaal en het lopen van ondernemersrisico. Maar bedenk wel dat de Belastingdienst kijkt naar het geheel van de situatie. Als je niet aan een enkel criterium voldoet, betekent dit niet automatisch dat je als schijnzelfstandige wordt gezien. Zorg ervoor dat je zoveel mogelijk je zelfstandigheid kunt aantonen in de praktijk.

12. Wat zijn de verschillen tussen de Wet DBA en het nieuwe wetsvoorstel VBAR?

De Wet DBA geldt al sinds 2016, maar werd al snel niet meer gehandhaafd. Dat gaat vanaf 2025 alsnog gebeuren. De Wet VBAR is nog een wetsvoorstel en zal - volgens planning - in 2026 de Wet DBA vervangen. Algemeen wordt de Wet VBAR als nog strikter beschouwd dan de huidige wet DBA. Verschil is ook dat de bij de Wet DBA de verantwoordelijkheid van het beoordelen van de arbeidsrelatie bij opdrachtgever en -nemer ligt. Bij de Wet VBAR verschuift dat meer richting opdrachtgever. 

13. Hoe bezorgd zijn andere zzp'ers over de handhaving van de Wet DBA?

Knab doet continu onderzoek naar wat er leeft onder zzp'ers. Uiteraard ook over dit onderwerp. Ruim 3.000 zzp'ers vulden onze uitgebreide enquête hierover in. Daaruit blijkt dat 1 op de 3 zzp'ers zich zorgen maakt over de aangekondigde handhaving. Voornamelijk omdat ze verwachten dat opdrachtgevers uit voorzorg minder zzp'ers in zullen gaan huren. 13% verwacht daadwerkelijk als schijnzelfstandige aangemerkt te zullen worden. Een uitgebreid onderzoeksartikel delen we later deze maand met de media en uiteraard via de Knab Bieb. 

14. Wordt de soep echt zo heet gegeten?

Daar kunnen we echt geen antwoord op geven. Feit is dat de wet al sinds 2016 bestaat en dat er vanaf 2025 gehandhaafd gaat worden. De Belastingdienst heeft hier al een team voor klaarzitten. Begin september vergadert de Tweede Kamer nog over de aangekondigde handhaving. Knab zorgt ervoor dat de zorgen van zzp'ers voor die tijd bekend zijn bij de partijen die er nog iets aan kunnen doen. 

Webinar: Wet DBA: Dit betekent het voor jou

Bij Knab zetten we ons in om zzp'ers zo goed mogelijk te informeren over belangrijke veranderingen zoals de handhaving van de Wet DBA. Ons doel is om ondernemers de kennis te bieden waarmee ze zelf bewuste keuzes kunnen maken en met vertrouwen kunnen ondernemen. Bijvoorbeeld via ons webinar waar ruim 12.500 ondernemers zich voor inschreven. 95% van de kijkers zegt dat het webinar voldeed aan hun verwachtingen en dat ze wat nieuws hebben geleerd.

Heb je ons webinar over de Wet DBA gemist? Geen zorgen, je kunt je nog steeds aanmelden voor een volgende uitzending. Zo weet je binnen een uurtje echt van de hoed en de rand en bereid je je goed voor op de belangrijke veranderingen die eraan komen.

Tip: Volg Knab op LinkedIn dan blijf je op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen rondom dit onderwerp.