Handhaving Wet DBA: Dit betekent het voor jou

Er komen belangrijke veranderingen voor zelfstandig ondernemers aan. Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst namelijk handhaven op de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties). Deze wet bepaalt of jij als zzp'er echt zelfstandig bent of eigenlijk in een verkapt dienstverband werkt. Dit betekent dat jouw manier van werken mogelijk onder de loep wordt genomen. In dit artikel lees je waarom het cruciaal is om nu actie te ondernemen en je voor te bereiden op deze veranderingen.

Wat houdt de Wet DBA in?

De Wet DBA is ontworpen om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand werkt als zelfstandige, maar eigenlijk als werknemer beschouwd zou moeten worden. Bijvoorbeeld, als je al jaren voor dezelfde opdrachtgever werkt en deze bepaalt hoe je je werk doet. In zulke gevallen kan de Belastingdienst vinden dat je eigenlijk in loondienst bent.

Criteria voor zelfstandigheid volgens de Wet DBA

De Belastingdienst hanteert verschillende criteria om te beoordelen of je echt zelfstandig bent. Aan hoe meer van deze criteria je voldoet, des te waarschijnlijker het is dat de Belastingdienst je als zelfstandige beschouwt.

1. Ondernemerschap
   Je moet daadwerkelijk als ondernemer werken. Dat betekent dat je ondernemersrisico's loopt, zoals het zelf investeren in bedrijfsmiddelen en reclame. 
   Voorbeeld: De fotograaf die zelf investeert in apparatuur en haar eigen marketingactiviteiten betaalt.
   
   
2. Vrijheid in werkwijze 
   Je moet zelf kunnen bepalen hoe je je werk uitvoert. Als je opdrachtgever jou precies voorschrijft hoe je je werk moet doen, kan dit wijzen op een dienstverband. 
   Voorbeeld: De software developer die zelf bepaalt hoe zij code ontwikkelt, zonder instructies over de werkwijze. 
   
   
3. Niet afhankelijk van een enkele opdrachtgever
   Je mag financieel niet afhankelijk zijn van een enkele opdrachtgever.  
   Voorbeeld: De grafisch vormgever die voor vijf verschillende bedrijven betaalde opdrachten doet. 
   
   Let op: Veel ondernemers denken dat je per definitie schijnzelfstandige bent als je maar één opdrachtgever hebt. Dat is niet het geval. Sterker, in de wet staat niets vermeld over een (minimaal) aantal opdrachtgevers. De Belastingdienst kan het wel meenemen als één van de criteria in hun oordeel. Je staat dan wel sterker als je meerdere opdrachtgevers hebt.
   
   
4. Eigen werktijden en werkplek 
   Je moet zelf kunnen bepalen wanneer en waar je werkt. Als je werktijden en -plek worden bepaald door je opdrachtgever, kan dit tegen je werken. 
   Voorbeeld: De communicatiespecialist die zelf bepaalt of en wanneer hij naar kantoor komt. 
   
   
5. Gebruik van eigen materialen 
   Werk je met eigen materialen en middelen? Dit helpt om aan te tonen dat je zelfstandig bent. 
   Voorbeeld: De timmerman die z'n eigen gereedschap en materialen gebruikt. 
   
   
6. Vervangbaarheid 
   De opdrachtgever mag je niet verplichten om het werk persoonlijk uit te voeren. Je moet iemand anders kunnen inzetten om de klus te klaren. 
   Voorbeeld: De interim-manager die de klus een dagje aan iemand anders toevertrouwt. 
   
   
7. Niet hetzelfde werk als werknemers 
   Je mag niet exact hetzelfde werk doen als de werknemers van je opdrachtgever.
   Voorbeeld: De IT-specialist die specifieke taken uitvoert die de medewerkers van het bedrijf niet doen. 

Let op: Wanneer je aan één of meerdere van bovenstaande criteria voldoet, heb je nog geen garantie dat de Belastingdienst je als echte zelfstandige beschouwt. Het geeft je een idee, maar het uiteindelijke oordeel is aan de Belastingdienst. Andersom geldt hetzelfde: voldoe je niet aan één of meerdere van de criteria? Dan ben je niet per definitie schijnzelfstandige, maar het geeft wel een indicatie. 

Waarom zorgen maken over handhaving Wet DBA?

Handhavingsmoratorium vervalt

De Wet DBA bestaat al sinds 2016. Alleen sinds de invoering werd er alleen in uitzonderlijke gevallen gehandhaafd (het zogenaamde handhavingsmoratorium). Dit betekende dat zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers weinig risico liepen bij mogelijke schijnzelfstandigheid. Maar vanaf 1 januari 2025 komt hier verandering in en gaat de Belastingdienst streng controleren en handhaven.

Je positie als zzp'er

Stel je voor: je hebt een paar opdrachtgevers waar je al jaren voor werkt. Zij zijn gewend aan jouw flexibiliteit en expertise. Maar nu komt de Belastingdienst langs en besluit dat jouw relatie met deze opdrachtgevers meer lijkt op een dienstverband. Dit kan betekenen dat jouw opdrachtgevers boetes en naheffingen krijgen en jou bovendien een contract in loondienst moeten aanbieden. Deze wetgeving kan er dus voor zorgen dat opdrachtgevers minder zzp'ers in de arm nemen, omdat ze bovenstaande risico's niet willen lopen.

Wat zijn de mogelijke gevolgen als ik als schijnzelfstandige word aangemerkt?

Boete voor je opdrachtgever, minder opdrachten voor jou

Als de Belastingdienst concludeert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, heeft dit vooral directe gevolgen voor je opdrachtgever. Zoals gezegd kan die boetes en naheffingen krijgen en moet diegene je mogelijk een contract in loondienst aanbieden. Indirect heeft dit gevolgen voor jou als zzp'er. Deze en andere opdrachtgevers zullen eerder geneigd zijn om te stoppen met zzp-opdrachten en vaker kiezen voor loondienstverbanden.

Zo kun je je voorbereiden

Opdrachtgevers zullen nog wel met zzp'ers willen blijven werken, maar verlangen wel zekerheid over hoe de Belastingdienst jullie werkrelatie beschouwt. Jij kunt bijdragen aan het geven van die zekerheid, als je je goed voorbereidt.

Verdiep je in de wet

Het is belangrijk dat je begrijpt wat de Wet DBA precies inhoudt. Uit ons eerdergenoemde onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de zzp'ers de Wet DBA niet kent. Het feit dat je dit artikel leest, toont dat je bij die andere helft wil horen. Kijk naar de criteria van de Belastingdienst en beoordeel je eigen situatie kritisch. Ben je echt zelfstandig? Of zijn er wellicht dingen die je moet aanpassen?

Supertip: Knab organiseert een webinar waarin Oskar Barendse (Financieel Expert) in begrijpelijke taal haarfijn uitlegt hoe de Wet DBA werkt en hoe je je kunt voorbereiden. Ruim 12,500 ondernemers schreven zich sinds juli al in. Je kunt je nog inschrijven voor één van de komende uitzendingen. Bekijk het webinar, leun achterover en in minder dan een uur ben je helemaal bij.

Stel duidelijke contracten op

Zorg dat je samen met je opdrachtgever duidelijke contracten opstelt die jouw zelfstandigheid onderstrepen. Denk aan afspraken waarin staat dat je zelf bepaalt hoe en wanneer je werkt, en dat je eigen materialen en gereedschappen gebruikt. Je kunt hier door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten voor gebruiken. Deze bieden duidelijkheid en meer houvast voor zowel jou als je opdrachtgever.

Let op: Het is van belang dat jij en je opdrachtgever uitvoeren wat jullie in de overeenkomst hebben vastgelegd. En ook dan is zo'n overeenkomst nog geen garantie dat de Belastingdienst jou als 'echte zelfstandige' ziet.

Diversifieer je klantenbestand

Werk je vooral voor één of twee opdrachtgevers? Dan is het tijd om dat te veranderen. Zoek actief naar meer klanten om te voorkomen dat je (financieel) afhankelijk bent van een paar spelers. Dit versterkt niet alleen je positie als zelfstandige, maar beschermt je ook tegen inkomensverlies als een opdrachtgever wegvalt.

Eenmanszaak omzetten naar een bv?

Veel zelfstandigen vragen zich af of het helpt om de rechtsvorm van hun bedrijf te veranderen van eenmanszaak naar bv. In bepaalde situaties kan het inderdaad de kans verkleinen dat je wordt aangemerkt als schijnzelfstandige. Een bv creëert vaak meer structuur en formele afstand tussen jou en je opdrachtgevers. Het kan daardoor voor de Belastingdienst aannemelijker zijn dat jullie een zakelijke relatie hebben en geen dienstverband. 

Let op: Het biedt geen garantie. De Belastingdienst kijkt vooral naar de daadwerkelijke werkomstandigheden en niet (alleen) naar de juridische vorm van je bedrijf. 

Voor- en nadelen bv versus eenmanszaak
Het omzetten van je eenmanszaak naar een bv kan nog meer voordelen hebben. Zo profiteer je bij een hoge winst mogelijk van belastingvoordeel en kun je je persoonlijke aansprakelijkheid beperken. Maar er zijn ook zeker nadelen en redenen om je eenmanszaak niet om te zetten naar een bv:

• Hogere administratieve lasten en kosten (zoals een verplichte jaarrekening en notariskosten)
• Hogere belastingdruk (vooral als je winst relatief laag is)

Praktijkvoorbeelden: Schijnzelfstandige of echte zelfstandige'?

Voorbeeld 1: Tim de IT-consultant

Situatie
Tim werkt al vijf jaar als IT-consultant voor dezelfde klant. Inmiddels werkt hij meestal op hun kantoor, gebruikt hij hun apparatuur en volgt hij dezelfde werktijden als mensen in loondienst bij het bedrijf. 

Mogelijk oordeel en gevolg
De Belastingdienst ziet meerdere signalen van schijnzelfstandigheid en kan besluiten dat Tim een verkapt dienstverband heeft. Hierdoor moet de opdrachtgever loonheffing en sociale premies voor Tim afdragen. De opdrachtgever moet Tim mogelijk ook nog een contract in loondienst aanbieden. 

Oplossing
Tim kan meer klanten zoeken, vaker vanuit huis werken en eigen apparatuur gebruiken. Ook kan hij goedgekeurde modelovereenkomsten gebruiken om zijn zelfstandigheid te onderstrepen.

Voorbeeld 2: Yasmine de tekstschrijver

Situatie
Yasmine schrijft voor meerdere marketingbureaus. Ze bepaalt zelf vanaf welke locatie en wanneer ze werkt. Ze heeft dit ook duidelijk vastgelegd via een goedgekeurde modelovereenkomst. 

Mogelijk oordeel en gevolg
De Belastingdienst ziet Yasmine waarschijnlijk als echte zelfstandige, maar ze moet alert en op de hoogte blijven van eventuele wetswijzigingen.

Voorbeeld 3: Mara de interim-manager

Situatie
Mara vervangt commercieel manager Selim die twee maanden met vaderschapsverlof is. Ze zet het werk van Selim zo goed mogelijk voort en werkt veel samen met de andere commercieel managers binnen het bedrijf. 

Mogelijk oordeel en gevolg
Omdat de opdrachtgever het waarschijnlijk niet accepteert als Mara haar zus stuurt, kan de Belastingdienst dit zien als verkapt dienstverband. Bovendien doet ze mogelijk hetzelfde werk als de andere commercieel managers die in dienstverband werken.

Oplossing
Mara kan in een modelovereenkomst vastleggen dat ze zelf haar vervanging mag regelen en haar zelfstandigheid onderstrepen door vast te leggen dat ze zelf haar werkwijze kiest.

Vanaf 2026: De Wet VBAR (vervanger huidige Wet DBA)

En dan nog dit. Naast de Wet DBA is er ook een nieuwe wet in de maak: de Wet VBAR (Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties). Het wetsvoorstel ligt nu bij de Raad van State en de planning is dat deze wet in 2026 wordt ingevoerd.

De Wet VBAR is bedoeld om nog duidelijker te maken wanneer iemand als zelfstandig ondernemer werkt en wanneer niet. Ook wordt in dit wetsvoorstel voor het eerst gesproken over een minimum uurtarief. Een uurtarief van €33 of lager kan straks wijzen op een verkapt dienstverband.

Volg ons op LinkedIn voor regelmatige updates
Zowel over de Wet DBA als over het wetsvoorstel VBAR is veel te doen. Wil je automatisch op de hoogte blijven van belangrijke updates hierover? Volg ons dan op LinkedIn. 

Webinar: Handhaving Wet DBA: Dit betekent het voor jou

Er komen dus belangrijke wijzigingen aan voor zzp'ers. Hoog tijd voor een webinar! Tijdens dit webinar bespreekt Oskar Barendse (Financieel Expert) de inhoud van de Wet DBA, de gevolgen van de handhaving vanaf 2025, en hoe je via goedgekeurde modelovereenkomsten je zelfstandigheid kunt versterken. Daarnaast krijg je inzicht in het nieuwe wetsvoorstel VBAR, ontkracht Oskar bepaalde fabels en bevestigt hij de feiten.

Bekijk het webinar en krijg concrete tips in begrijpelijke taal, alles binnen een uur!

Tip: Volg Knab op LinkedIn dan blijf je op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen rondom dit onderwerp.