Is financiële data delen wel verstandig?

6 december 2016 - In de afgelopen dagen is er veel rumoer ontstaan over de PSD2 wetgeving. René Frijters, oprichter van Knab, deelt zijn visie.

Wat is PSD2?

De PSD2 staat voor de Payment Service Directive 2, een herziene Europese richtlijn die banken straks verplicht om betaaldata aan derde partijen te verstrekken als de klant daar toestemming voor geeft aan zijn bank. De derde partij moet een vergunning hebben van DNB (of een buitenlandse toezichthouder), ook al is deze lichter dan een bankvergunning. 

Voorbeeld:
Je bent klant bij ABN Amro en wil graag beter inzicht in je inkomsten- en uitgaven door gebruik te maken van het "kasboekje" van Knab. Je geeft bij ABN Amro aan dat zij jouw data moeten delen met Knab. Dagelijks worden je banktransacties vanuit ABN Amro dan automatisch ingelezen in de Knab omgeving.

En als je dat niet wilt, dan geef je ABN Amro ook geen toestemming en gebeurt er niets. Oftewel: je bepaalt zelf of je wel of niet je data aan een andere partij verstrekt. Natuurlijk kan het ook andersom. Je geeft betaaldata van Knab aan ABN Amro omdat ABN Amro je beter inzicht geeft dan Knab. Eindelijk dus concurrentie op het gebied van inzicht verstrekken. Hoe fijn kan het zijn!

IS DIT EEN GOEDE ZAAK?

Ja, is mijn antwoord. Ik heb Knab opgericht omdat ik een groot maatschappelijk probleem zie aankomen. Als Nederlander krijg je steeds meer te maken met een terugtrekkende overheid, denk aan verminderde aftrekbaarheid hypotheekrente en verhoging van de AOW leeftijd. Maar ook een terugtrekkende werkgever, want deze legt het pensioenrisico meer en meer bij jou als werknemer.

We gaan van een verzorgingsstaat naar een maatschappij waarin je zelf voor je financiën moet zorgen. Als je dat niet doet, dan moet je zelf op de blaren zitten en is het vangnet veel kleiner dan vroeger. Financieel inzicht (over alle financiële instellingen heen) is dus heel belangrijk, want je moet slimme dingen kunnen doen met je geld.

WAT HEB JIJ ERAAN?

Veel is mijn stelling. Met betaaldata kan je namelijk veel doen. En daar wordt iedereen een beetje nerveus van. De banken omdat ze het alleenrecht op de data kwijt raken. Het publiek, de toezichthouders en ook consumenteninstellingen uit angst dat de data ‘op straat’ komen te liggen.

Uit je betaaldata is bijvoorbeeld af te leiden hoeveel je verdient, wat je hypotheeklasten zijn, hoeveel geld je kwijt bent aan energie, verzekeringen, etc. En bij welke partijen. Doe je je boodschappen bij Albert Heijn of bij de Jumbo. Bel je met KPN of met Vodafone. Allemaal zeer privacy gevoelige data. Data die ook verrijkt kunnen worden met behulp van openbare data van bijvoorbeeld de woonwijk waarin je woont, de waarde van je auto, demografische data, etc.

Als alle betaaldata bij elkaar komen, ontstaan er natuurlijk veel mogelijkheden. Laat ik er 3 noemen:

1. Alerts op basis van je financiële acties. Het platform dat jouw data heeft kan je bijvoorbeeld vertellen dat je een bepaalde transactie 2x hebt uitgevoerd (is mij onlangs nog overkomen toen mijn vrouw eenzelfde rekening betaalde, die ik ook al betaald had). Of dat je geld beter op een spaarrekening kan zetten of kan aanvullen vanaf een andere rekening omdat je roodstaat. Dit doen we nu al bij Knab op basis van de data op je Knab rekening. En dat kan over al je rekeningen heen. In jouw voordeel.
2. Alerts op basis van je koopgedrag. We kunnen je ook gaan vertellen dat je wellicht teveel voor je energie betaalt (gemiddelde nota van je buren is een stuk lager). Of wellicht teveel verzekeringspremie voor je auto (we weten je kenteken en hoe oud je auto is), etc.
3. Alerts voor nieuwe producten. Het platform kan je gaan benaderen voor het openen van een kinderspaarrekening omdat je regelmatig bij Prenatal koopt, of je een voucher van Jumbo aanbieden omdat je bij AH shopt. Dit kan in jouw voordeel zijn, maar hoeft dat natuurlijk niet te zijn.

De mogelijkheden zijn legio en het belangrijkste is, dat jij aan het stuur zit en kan bepalen wat er met jouw data gebeurt.

VERTROUWEN EN TRANSPARANTIE

Het gaat dus allemaal over vertrouwen en transparantie. Dat jij kan bepalen welke data worden gedeeld en weet wat er mee gebeurt. Dat er geen geld achter jouw rug om wordt verdiend, maar dat (als jij dat wilt) je mee kan profiteren van de opbrengsten die jouw data genereren. In dit kader wordt wel gesproken over ‘pay for privacy’. Anders gezegd: als jij je data beschikbaar stelt aan een ander, dan word je ervoor betaald omdat een ander hier geld mee verdient.

Als bank / financieel platform zie ik de PSD2 dan ook als een enorme kans voor banken in plaats van een bedreiging. Banken hebben van huis uit een vertrouwensrelatie met de klant en investeren heel veel geld in security. Als je deze kan inzetten ten behoeve van de klant kan je eenvoudig de transitie maken van productleverancier naar dienstverlener, een richting die Knab al vanaf de oprichting heeft ingezet.

GAAT DE PSD2 WEL VER GENOEG?

Voor mij niet. Ik zou liefst hebben dat financiële instellingen verplicht worden alle financiële data van de klant aan de klant beschikbaar te stellen in digitale vorm. Dus ook jouw actuele hypotheekdata, pensioendata, levensverzekeringsdata, AOV-data, spaar- en beleggingsdata, etc. Natuurlijk alleen als jij dat wilt. Niet een Payment Service Directive maar een Personal Finance Directive. Want als een financiële instelling deze data van je heeft kan deze instelling je beter helpen.

Bij Knab doen we dat nu al en zenden we de klanten die van onze financiële planningstools gebruik maken nu al Alerts op maat. Zo kreeg ik deze maand een Alert die mij vertelde dat ik mijn dochter dit jaar maximaal € 5.304 kan schenken (bespaart erfbelasting), ik er rekening mee moet houden dat ik nog later mijn AOW ga ontvangen (ik moet dus doorwerken of meer sparen), dat ik mijn pensioen in eigen beheer volgend jaar moet stopzetten (als ik dat niet doe gaat het mij veel geld kosten) en dat ik naar mijn ‘overlijdenssituatie’ moet kijken (omdat ik het nu nog niet goed geregeld heb voor mijn nabestaanden). Allemaal relevante tips, die Knab alleen maar kan verzenden omdat Knab mijn data heeft.

CONCLUSIE

Ik snap de zorgen die worden geuit in de media. Echter door goede afspraken te maken en security state-of-the art in te richten, zie ik veel voordelen voor de klant. Uitgangspunt moet wel zijn:

1. De klant bepaalt of en welke data gedeeld mogen worden en met wie.
2. De klant zal hier expliciet goedkeuring voor moeten geven. Dit mag geen onderdeel zijn van ‘algemene voorwaarden’ (die vaak heel dik en onleesbaar zijn).
3. Het platform dat de data krijgt zal heel transparant moeten zijn over wat ze met de data van jou doen.
4. Verdienmodellen die voortvloeien uit het delen van data moeten transparant zijn.

En zo moeten er wellicht nog een aantal andere ‘spelregels’ gedefinieerd worden, waarbij wat mij betreft bescherming van de klant als uitgangspunt moet dienen. Maar verbieden of mensen bang maken is niet de weg. We kunnen er een groot maatschappelijk probleem mee oplossen en de Nederlandse FinTech industrie mee versterken (en dat creëert weer werkgelegenheid).

Knab zal samen met de klant tijdens Knab Open en met behulp van de Knab Community de nadere uitwerking van PSD2 invulling geven. Daarnaast hebben we inmiddels een video over PSD2 gemaakt waarin we 6 veelgestelde vragen beantwoorden.