Zzp’ers verrassen politiek: grote steun voor nieuwe Zelfstandigenwet
Een overgrote meerderheid van de zzp’ers staat positief tegenover het nieuwe initiatiefwetsvoorstel voor de Zelfstandigenwet. Dat blijkt uit een enquête van Knab onder ruim 7.500 zelfstandig ondernemers. Maar liefst 71% zou het voorstel steunen als zij in de Tweede Kamer zouden zitten. Een opvallend hoog percentage, zeker voor een wet die zzp’ers óók verplichtingen oplegt, zoals het regelen van pensioen en arbeidsongeschiktheid en het invullen van een zelfstandigenverklaring. 17% procent is tegen het voorstel, terwijl 12% nog twijfelt. De steun is vooral hoog onder zzp'ers met een hoog uurtarief en zzp'ers die al iets geregeld hebben voor arbeidsongeschiktheid en hun pensioen.
Een overgrote meerderheid van de zzp’ers staat positief tegenover het nieuwe initiatiefwetsvoorstel voor de Zelfstandigenwet. Dat blijkt uit een enquête van Knab onder ruim 7.500 zelfstandig ondernemers. Maar liefst 71% zou het voorstel steunen als zij in de Tweede Kamer zouden zitten. Een opvallend hoog percentage, zeker voor een wet die zzp’ers óók verplichtingen oplegt, zoals het regelen van pensioen en arbeidsongeschiktheid en het invullen van een zelfstandigenverklaring. 17% procent is tegen het voorstel, terwijl 12% nog twijfelt.
De steun is vooral hoog onder zzp'ers met een hoog uurtarief en zzp'ers die al iets geregeld hebben voor arbeidsongeschiktheid en hun pensioen.
Steun groeit naarmate kennis van het voorstel toeneemt
Deelnemers aan het onderzoek ontvingen ook een begrijpelijk artikel over dit nieuwe wetsvoorstel. Van alle ondervraagden zegt bijna 40% zich te hebben ingelezen en een goed beeld te hebben van het wetsvoorstel. Van hen zegt maar liefst 77% dat ze het zouden steunen.17% is tegen.
Ter vergelijking: van alle ondervraagden steunt slechts 27% de huidige Wet DBA en zijn beoogd opvolger Wet VBAR.
Duidelijkheid, erkenning en keuzevrijheid
Als rode draad door de onderzoeksresultaten, blijkt dat de zzp'ers drie kernbehoeften hebben: duidelijkheid, erkenning en keuzevrijheid. Zzp’ers snakken naar duidelijkheid. 82% geeft aan het belangrijk te vinden om vooraf duidelijkheid te hebben of ze erkend worden als zelfstandige. Geen gedoe achteraf, geen rechtszaken of onzekerheid. Precies dat wordt mogelijk in de nieuwe wet, waarin zzp’ers - via een zelfstandigentoets - vooraf kunnen aantonen dat ze zelfstandig zijn op basis van heldere criteria.
Bereid tot extra administratie
62% vindt het belangrijk dat er duidelijk wordt vastgelegd wat ze als ondernemer doen - bijvoorbeeld het hebben van meerdere opdrachtgevers en zelf je werktijden bepalen. Deze wet wil dit vastleggen om discussie te voorkomen. Dat dat extra administratie met zich meebrengt, vinden de meeste zzp'ers geen probleem. 57% is bereid extra administratieve stappen te zetten als dat zorgt voor duidelijkheid vooraf. 23% ziet die extra administratie niet zitten, de rest is neutraal.
62% vindt het belangrijk dat er duidelijk wordt vastgelegd wat ze als ondernemer doen - bijvoorbeeld het hebben van meerdere opdrachtgevers en zelf je werktijden bepalen. Deze wet wil dit vastleggen om discussie te voorkomen. Dat dat extra administratie met zich meebrengt, vinden de meeste zzp'ers geen probleem. 57% is bereid extra administratieve stappen te zetten als dat zorgt voor duidelijkheid vooraf. 23% ziet die extra administratie niet zitten, de rest is neutraal.
"Eindelijk duidelijkheid"
Veel zzp’ers voelen zich momenteel in de steek gelaten door de politiek en de regels die vooral gericht zijn op controle achteraf. “Ik voldoe aan alle criteria, maar moet me telkens weer verdedigen. Dit wetsvoorstel geeft me het gevoel dat ik eindelijk serieus genomen word als ondernemer,” aldus een respondent. Een ander vat het zo samen: “Eindelijk duidelijkheid. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar het is in ieder geval duidelijk.”
Veel zzp’ers voelen zich momenteel in de steek gelaten door de politiek en de regels die vooral gericht zijn op controle achteraf. “Ik voldoe aan alle criteria, maar moet me telkens weer verdedigen. Dit wetsvoorstel geeft me het gevoel dat ik eindelijk serieus genomen word als ondernemer,” aldus een respondent. Een ander vat het zo samen: “Eindelijk duidelijkheid. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar het is in ieder geval duidelijk.”
Wat houdt het voorstel in?
In de nieuwe Zelfstandigenwet krijgen zzp’ers vooraf duidelijkheid over hun status op basis van objectieve criteria zoals ondernemersrisico, meerdere opdrachtgevers en zeggenschap over werktijden. Alleen zzp’ers die daarnaast iets geregeld hebben voor arbeidsongeschiktheid én pensioen, mogen zakelijk blijven werken. Hoe je dat regelt, mag je zelf bepalen.
Criteria zoals in België? Goed idee
Een opvallend onderdeel van het wetsvoorstel is dat er gewerkt wordt met heldere criteria, geïnspireerd op het Belgische model. 63% van de ondervraagde zzp’ers staat daar positief tegenover. Kern van het idee: wie voldoet aan criteria als ondernemersrisico, meerdere opdrachtgevers en zeggenschap over de eigen werktijden, is vanaf het begin duidelijk zelfstandig. Zzp’ers zien dit als een verbetering ten opzichte van het vage systeem van nu.
Huidig model onvoorspelbaar en onwerkbaar
Het huidige model met de Wet DBA wordt als juridisch onvoorspelbaar en onwerkbaar ervaren, voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers. “Als deze wet er niet snel komt, stort de markt voor zelfstandigen in elkaar,” schreef een respondent. “Opdrachtgevers zijn nu bang voor naheffingen, en dat houdt alles tegen.”
Het huidige model met de Wet DBA wordt als juridisch onvoorspelbaar en onwerkbaar ervaren, voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers. “Als deze wet er niet snel komt, stort de markt voor zelfstandigen in elkaar,” schreef een respondent. “Opdrachtgevers zijn nu bang voor naheffingen, en dat houdt alles tegen.”
Verplichte aov en pensioen, maar met keuzevrijheid
De initatiefnemers van de wet erkennen de zorgen dat veel zzp'ers hun arbeidsongeschiktheidsverzekering en hun pensioen niet of slecht geregeld hebben. Ook vier op de tien zzp'ers uit dit onderzoek zien dat als een maatschappelijk probleem dat dringend opgelost moet worden.
Keuzevrijheid
De nieuwe wet stelt daarom wél voorwaarden: blijkt uit de zelfstandigentoets dat iemand zelfstandige is, dan moet diegene íets geregeld hebben voor arbeidsongeschiktheid en pensioen om daadwerkelijk als zzp'er te mogen werken. Belangrijk verschil met de huidige plannen: Ze mogen zelf kiezen hoe ze die voorzieningen regelen, als ze maar íets regelen en bewijs daarvan kunnen laten zien.
De nieuwe wet stelt daarom wél voorwaarden: blijkt uit de zelfstandigentoets dat iemand zelfstandige is, dan moet diegene íets geregeld hebben voor arbeidsongeschiktheid en pensioen om daadwerkelijk als zzp'er te mogen werken. Belangrijk verschil met de huidige plannen: Ze mogen zelf kiezen hoe ze die voorzieningen regelen, als ze maar íets regelen en bewijs daarvan kunnen laten zien.
65% van de respondenten staat achter dit principe van verplichte voorzieningen, mits ze dus zelf de invulling mogen bepalen. Denk aan een AOV, een broodfonds, beleggingen, spaargeld, maar ook aan vastgoed.
Hoe hebben zzp’ers aov en pensioen nu geregeld?
Arbeidsongeschiktheid
Ruim een derde van de zzp'ers zegt nu een traditionele AOV te hebben. Een kwart zegt zich op 'een andere manier' te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Vaak wordt daar spaargeld of ander eigen vermogen genoemd. Waarbij het de vraag is in hoeverre dat vermogen genoeg is als iemand er lange tijd uit ligt. Drie op de tien hebben helemaal niets geregeld.
| Arbeidsongeschiktheidsvorm | Percentage | Steunt wetsvoorstel |
| Arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) | 34% | 83% |
| Broodfonds/schenkkring/crowdsurance | 14% | 82% |
| Anders (buffer, eigen vermogen, loondienst) | 26% | 68% |
| Niets geregeld (wel van plan) | 15% | 72% |
| Niets geregeld (ook niet van plan) | 14% | 45% |
Pensioen
Ruim een derde van de zzp'ers bouwt pensioen op via een pensioenproduct, maar er zijn ook veel andere manieren waarop ondernemers hun pensioen regelen. Pensioenregelingen die dit wetsvoorstel - mits aantoonbaar - toestaat.
| Pensioenvorm | Percentage | Steunt wetsvoorstel |
| Lijfrente (pensioensparen/-beleggen) | 36% | 82% |
| Zelf sparen/beleggen | 42% | 77% |
| Al genoeg vermogen opgebouwd | 14% | 72% |
| Eigen woning of ander vastgoed | 35% | 72% |
| Zakelijk vermogen of andere investeringen | 13% | 73% |
| Partnerpensioen/erfenis | 12% | 70% |
| (Deels) doorwerken ná AOW-leeftijd | 15% | 68% |
| Op een andere manier | 10% | 65% |
| Ik heb nog niks geregeld | 9% | 57% |
Wat zzp’ers vooral waarderen aan het wetsvoorstel
De duizenden toelichtingen op het onderzoek laten een helder beeld zien. Ruim zeven op de tien zzp’ers steunen het wetsvoorstel vooral omdat:
1. Het vooraf zekerheid biedt – geen verrassingen of juridische grijze gebieden achteraf.
2. Het onderscheid maakt tussen echte zelfstandigen en schijnzelfstandigen, zonder iedereen over één kam te scheren.
3. Er ruimte is voor keuzevrijheid in hoe voorzieningen geregeld worden.
4. Het vertrouwen op de markt herstelt, waardoor opdrachtgevers zzp’ers weer durven in te huren.
5. De regels eenvoudiger en beter uitlegbaar zijn dan onder de Wet DBA.
Zorgen en kanttekeningen onder de voorstanders
Ook de zzp'ers die voor deze wet zijn, zijn niet blind enthousiast. Ze maken zich zorgen over de betaalbaarheid van de AOV, over het criterium ‘meerdere opdrachtgevers’ bij langdurige opdrachten, en over extra administratieve lasten. Ook is er scepsis over de uitvoering. “Een goed plan, maar als het weer een bureaucratisch monster wordt, dan zijn we terug bij af,” aldus een van de respondenten.
Tegenstanders kraken verlies aan vrijheid en toenemende regeldruk
Hoewel het voorstel dus op brede steun kan rekenen, is er ook een aanzienlijke minderheid die het afwijst: 17% van de zzp’ers zou nu tegen stemmen. Hun zorgen zijn heel divers, maar draaien vaak om het verlies aan vrijheid, toenemende regeldruk en verplichte verzekeringen. Veel van hen geven aan dat ze bewust hebben gekozen voor het ondernemerschap, juist vanwege de autonomie: zelf beslissen of je pensioen opbouwt of een AOV afsluit.
Te generiek en te duur
Sommigen vinden het voorstel te generiek: “Er is een groot verschil tussen iemand die in het ondernemerschap is geduwd en een ondernemer die jarenlang prima zelf zijn risico’s draagt.” Vooral de verplichting om iets regelen voor arbeidsongeschiktheid roept weerstand op, omdat de kosten in sommige sectoren hoog zijn of verzekering zelfs onmogelijk is bij medische geschiedenis. Ook het effect op startende of parttime zzp’ers wordt genoemd: “Als je net begint of dit naast loondienst doet, is het financieel gewoon niet haalbaar.”
Sommigen vinden het voorstel te generiek: “Er is een groot verschil tussen iemand die in het ondernemerschap is geduwd en een ondernemer die jarenlang prima zelf zijn risico’s draagt.” Vooral de verplichting om iets regelen voor arbeidsongeschiktheid roept weerstand op, omdat de kosten in sommige sectoren hoog zijn of verzekering zelfs onmogelijk is bij medische geschiedenis. Ook het effect op startende of parttime zzp’ers wordt genoemd: “Als je net begint of dit naast loondienst doet, is het financieel gewoon niet haalbaar.”
Geen vertrouwen in overheid
Verder heerst er bij een deel van de tegenstanders wantrouwen richting de overheid. Ze vragen zich af of de beloofde duidelijkheid er echt komt en vrezen dat dit voorstel uiteindelijk vooral leidt tot meer administratie, zonder dat het échte probleem wordt opgelost. Zoals een zzp’er het verwoordde: “Laat de overheid zich richten op misbruik in kwetsbare sectoren, en laat de rest gewoon ondernemen.”
Verder heerst er bij een deel van de tegenstanders wantrouwen richting de overheid. Ze vragen zich af of de beloofde duidelijkheid er echt komt en vrezen dat dit voorstel uiteindelijk vooral leidt tot meer administratie, zonder dat het échte probleem wordt opgelost. Zoals een zzp’er het verwoordde: “Laat de overheid zich richten op misbruik in kwetsbare sectoren, en laat de rest gewoon ondernemen.”
Goed verdienende zzp'er meest enthousiast over wetsvoorstel
De steun is breed, maar er zijn wel verschillen. Zo is het voorstel populairder onder zzp’ers met een hoger uurtarief.
| Uurtarief (exclusief btw) | Voorstander | Tegenstander | Weet het (nog) niet |
| < € 40 | 58% | 25% | 17% |
| € 40 - € 60 | 63% | 23% | 14% |
| € 60 - € 80 | 69% | 18% | 13% |
| € 80 - € 100 | 79% | 13% | 8% |
| € 100 - € 150 | 79% | 13% | 8% |
| > € 150 | 76% | 14% | 10% |
| Alle zzp'ers | 71% | 17% | 12% |
In sectoren als ICT, zorg en overheid ligt de steun het hoogst. In sectoren met minder vaste opdrachten of lagere tarieven – zoals sport of persoonlijke dienstverlening – is de twijfel groter.
| Sector | Voorstander | Tegenstander | Weet het (nog) niet |
| Overheid | 85% | 8% | 7% |
| Energie & duurzaamheid | 82% | 8% | 10% |
| ICT | 80% | 13% | 7% |
| Zorg | 75% | 14% | 11% |
| Zakelijke dienstverlening | 75% | 15% | 10% |
| Juridisch | 72% | 15% | 13% |
| Vervoer | 72% | 26% | 2% |
| Techniek & engineering | 71% | 16% | 13% |
| Kunst & Cultuur | 68% | 19% | 13% |
| Onderwijs | 66% | 24% | 10% |
| Media & communicatie | 64% | 21% | 15% |
| Horeca | 65% | 16% | 19% |
| Bouw | 65% | 25% | 10% |
| Detail- en groothandel | 59% | 18% | 23% |
| Persoonlijke dienstverlening | 56% | 24% | 20% |
| Sport & recreatie | 50% | 28% | 22% |
| Alle sectoren | 71% | 17% | 12% |
Zzp’ers willen erkenning en rust
De Zelfstandigenwet wil drie dingen bereiken: minder schijnzelfstandigheid, meer duidelijkheid en betere sociale bescherming. Juist die combinatie lijkt aan te slaan. 65% vindt het terecht dat er in risicosectoren extra eisen worden gesteld aan zelfstandig werk. En 33% van de zzp’ers geeft aan zich op dit moment onzeker te voelen over hun positie als ondernemer. Onder die laatste groep is de steun voor het voorstel groter dan gemiddeld (79%).
Zzp’ers denken mee: ‘maak het praktisch, eerlijk en houd de vrijheid in ere’
Wat opvalt aan de reacties van de respondenten, is hoe constructief en betrokken ze zijn. Meer dan drieduizend zzp’ers deelden niet alleen hun mening, maar dachten actief mee over hoe het wetsvoorstel beter kan. De kern? Ze willen een wet die rekening houdt met de praktijk en sectorverschillen, die werkbaar en betaalbaar is, en vooral: die de keuzevrijheid van zelfstandig ondernemerschap respecteert.
Schrap of versoepel criterium 'meerdere opdrachtgevers'
Een van de meest genoemde punten is het schrappen of versoepelen van het criterium van meerdere opdrachtgevers. Zeker in sectoren waar langdurige projecten de norm zijn – zoals ICT, communicatie of interim-management – wordt dit als onrealistisch en onnodig ervaren.
Een van de meest genoemde punten is het schrappen of versoepelen van het criterium van meerdere opdrachtgevers. Zeker in sectoren waar langdurige projecten de norm zijn – zoals ICT, communicatie of interim-management – wordt dit als onrealistisch en onnodig ervaren.
Zoals één respondent stelt: “Ik werk bewust fulltime aan één grote opdracht. Dat is juist mijn kracht als zelfstandig ondernemer.” Anderen stellen voor om dit criterium over een langere periode (bijvoorbeeld drie jaar) te bekijken, of te vervangen door een maximumtermijn per opdracht.
Kom met minimumtarief
Ook klinkt er een brede roep om een minimumuurtarief – de meesten noemen een uurtarief tussen de € 35 en € 70 exclusief btw – als instrument om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Alleen ondernemers die boven dat tarief werken, mogen worden aangemerkt als zelfstandige.
Keuzevrijheid
Tegelijkertijd vragen zzp’ers om keuzevrijheid als het gaat om verzekeringen: “Verplicht me niet tot een AOV of pensioen als ik daar zelf al goed over heb nagedacht. Geef me de ruimte om het op mijn manier te regelen.” Op dit punt ligt waarschijnlijk vooral de taak bij de initatiefnemers van het wetsvoorstel om duidelijk te maken hoe deze wet die vrijheid juist biedt.
Geef duidelijkheid via eenvoudig kader
Tot slot is de behoefte aan duidelijkheid en eenvoud overduidelijk aanwezig. Veel zzp’ers zijn de jarenlange onzekerheid zat en willen vooraf weten waar ze aan toe zijn. Een heldere, uniforme toets vooraf? Graag. Maar dan wel praktisch uitvoerbaar, zonder grijze zones en zonder betutteling. Of zoals een van de respondenten het verwoordde: “Geef ons een duidelijk kader en daarna de vrijheid om ons ondernemerschap zelf vorm te geven.”
Tot slot is de behoefte aan duidelijkheid en eenvoud overduidelijk aanwezig. Veel zzp’ers zijn de jarenlange onzekerheid zat en willen vooraf weten waar ze aan toe zijn. Een heldere, uniforme toets vooraf? Graag. Maar dan wel praktisch uitvoerbaar, zonder grijze zones en zonder betutteling. Of zoals een van de respondenten het verwoordde: “Geef ons een duidelijk kader en daarna de vrijheid om ons ondernemerschap zelf vorm te geven.”
"Zeldzaam groot draagvlak"
Nadine Klokke (CEO Knab): "Zzp’ers hebben een duidelijke boodschap: ze willen ondernemen met vrijheid binnen duidelijke spelregels. Zzp'ers zijn helemaal niet tegen regels en de meesten erkennen dat er íets moet gebeuren aan hun sociale zekerheid. Maar wat dit onderzoek goed laat zien, is hoe groot de behoefte is aan erkenning en helderheid. Dit wetsvoorstel lijkt daarop aan te sluiten, gezien het zeldzaam grote draagvlak onder de zzp'ers zelf. Als Knab vinden we het belangrijk dat deze stem gehoord wordt, óók in Den Haag. Daarom brengen we dit geluid en de constructieve ideeën van onze ondernemers actief onder de aandacht, zodat toekomstige wetgeving beter aansluit bij de praktijk van zelfstandig ondernemers. "
Het onderzoek werd uitgevoerd tussen 3 en 7 april 2025. De enquête is ingevuld door ruim 7.500 zelfstandig ondernemers zonder personeel, via de website van Knab. Bij de vragenlijst ontvingen de respondenten een begrijpelijk Knab Bieb-artikel over dit wetsvoorstel. 40% van de respondenten zegt bij het invullen van de vragenlijst zich te hebben ingelezen en het voorstel goed te begrijpen.
