Onderzoek: Zzp’er wil geen verplicht pensioen, maar 48% heeft nog niks geregeld

Bijna de helft van de zzp’ers in Nederland heeft nog niks geregeld voor hun pensioen. Een verplichte pensioenregeling ligt namens GroenLinks, PvdA en SP op de onderhandeltafel in Den Haag, maar 72% van de zzp’ers ziet daar helemaal niets in. Dat blijkt uit onderzoek van Knab onder 2.500 zzp’ers.

Tip: Sinds juni bekeken ruim 4.000 zzp'ers ons webinar over hoe je je pensioen slim kunt regelen. Financieel Expert Oskar Barendse legt op een begrijpelijke manier uit welke (fiscaal aantrekkelijke) opties je hebt. Maar liefst 96% van de kijkers geeft aan iets nieuws geleerd te hebben. 

Bijna de helft van de zzp’ers bouwt geen pensioen op

48% van alle ondervraagde zzp’ers geeft aan geen pensioen op te bouwen. Vooral starters (59%) zijn hier nog niet mee bezig. Bij ondernemers die al langer dan 5 jaar zzp’er zijn, ligt dat percentage met 43% een stuk lager, maar nog steeds hoog.

Zzp’ers die het wél geregeld hebben doen dat voornamelijk via een lijfrente (29%), de fiscale oudedagsreserve (26%), een geblokkeerde spaarrekening (20%) en/of via vastgoed (18%). Opvallend is dat 17% aangeeft uitsluitend pensioen op te bouwen via een vrij opneembare spaarrekening.

Financieel expert Oskar Barendse: “Pensioen opbouwen via een vrij opneembare spaarrekening is riskant en onvoordelig. Je komt tot aan je pensioen immers vast nog een aantal keer in de verleiding om dat geld voor andere zaken te gebruiken. Dat risico loop je met een lijfrente niet. Bovendien betaal je via lijfrente een stuk minder belasting over je vermogen.” 

Te weinig inkomsten om iets weg te zetten voor later

Starters zeggen vooral nog niks voor hun pensioen te hebben geregeld omdat ze te weinig inkomsten hebben, nog deels in loondienst zijn of omdat ze er gewoon nog niet aan zijn toegekomen. Degenen die al langere tijd zzp’er zijn, geven vaak als reden dat ze te weinig geld overhouden om het weg te zetten. Andere veel genoemde argumenten zijn dat ze pensioenaanbieders niet vertrouwen of zichzelf te oud vinden om het nog te regelen.

“Ook als je deels in loondienst bent, doe je er goed aan om voor het andere deel zelf je pensioen te regelen. Anders ontstaat er toch een pensioengat. Overigens blijkt uit de enquête dat niet iedereen goed weet wat een pensioen inhoudt. Als we doorvragen waarom mensen geen pensioen opbouwen, geeft een deel aan dat ze liever (extra) aflossen op hun hypotheek of op een andere manier vermogen opbouwen. Dit is – mits je het vermogen bewaart totdat je stopt met werken – natuurlijk ook een manier van pensioenopbouw”, aldus Oskar Barendse.

Grote verschillen per branche

Per branche zijn er duidelijke verschillen. Vooral binnen de sectoren kunst & cultuur (70%), horeca (61%), persoonlijke dienstverlening (61%) en detailhandel (60%) hebben veel zzp’ers nog niets geregeld voor later. Binnen de zakelijke dienstverlening ligt dat percentage met 40% een stuk lager.

Grote verschillen per branche

Oskar Barendse verklaart deze verschillen door de beschikbaarheid van financiële middelen. “De sector ‘zakelijke dienstverlening’ bestaat voornamelijk uit accountants, consultants en bijvoorbeeld advocaten. Die hebben doorgaans meer inkomsten dan horecapersoneel, winkeliers en artiesten. Deze cijfers tonen dus indirect dat zzp’ers met minder inkomsten relatief minder goed voor hun oude dag zorgen. Wat mij betreft onnodig, omdat je met elk budget wel iets kunt regelen voor je pensioen. Juist bij de fysiek zwaardere beroepen - zoals in de bouw en horeca - is een goed pensioen zo mogelijk nog belangrijker. Dat zijn immers de beroepen die je op respectabele leeftijd minder (goed) kunt uitvoeren.”  

Weinig animo voor verplicht pensioen

Zzp’ers weten dat het belangrijk is om nu iets te regelen voor het pensioen. Toch ziet het overgrote deel van de ondervraagden (72%) niets in een verplichting vanuit de overheid. “Ik ben juist ondernemer geworden om dit soort zaken zelf te kunnen regelen”, is het meest genoemde argument. Daarnaast vrezen veel zzp'ers dat een regeling vanuit de overheid te algemeen is en daardoor niet de voordeligste oplossing voor hun specifieke situatie.

De 28% die een verplicht pensioen wél ziet zitten, voorziet vooral problemen doordat de meeste zzp’ers het regelen van hun pensioen voor zich uit blijven schuiven. Zij steunen daarom een verplichting, mits de regeling betaalbaar wordt en toegepast op de situatie van de zzp’er. Opvallend: De steun voor een verplicht pensioen is een stuk groter onder zzp’ers die geen pensioen opbouwen (32%) dan onder zzp’ers die wél pensioen opbouwen (24%).

Maak onderscheid tussen de bewuste en de gedwongen zzp’er

Veel zzp’ers hebben het idee dat de partijen in Den Haag de lasten voor zzp’ers willen verhogen om het voor bedrijven zo aantrekkelijker te maken om ze in dienst te nemen. Dat blijkt ook uit een inventarisatie van de zzp-standpunten in de verschillende verkiezingsprogramma’s. Zo probeert de overheid de problemen rondom gedwongen zzp-schap en schijnconstructies aan te pakken.

Maar veruit de meeste zzp’ers hebben bewust voor het ondernemerschap gekozen en willen helemaal niet in loondienst. Zij roepen een nieuw kabinet op om in beleid duidelijk onderscheid te maken tussen bewuste en gedwongen zzp’ers.

'Gedwongen zzp'er' positiever over verplicht pensioen

7% van de ondervraagde Knab-klanten beschouwt zichzelf als een ‘gedwongen zzp’er’. Dat zijn zzp’ers die hun ondernemerschap liever zouden inruilen voor een baan in loondienst. Het is de vraag of dit percentage een goede afspiegeling van de werkelijkheid is, omdat ‘gedwongen zzp’ers’ wellicht minder vaak een aparte zakelijke rekening openen. Het CBS sprak in 2017 over 11% gedwongen zzp’ers.

Het is in ieder geval duidelijk dat onder de ‘gedwongen zzp’ers’ de animo voor een verplicht pensioen een stuk groter is. 44% juicht het toe als een pensioenvoorziening voor zzp’ers verplicht wordt gesteld.

Oskar Barendse: “De gedwongen zzp’er heeft zeker belang bij zo’n verplichte voorziening. Het wordt zo voor de bedrijven immers aantrekkelijker om ze in dienst te nemen. Ervan uitgaande dat de zzp’er de prijs van een verplicht pensioen doorberekent in het uurtarief. Maar de zzp’er die bewust voor het ondernemerschap kiest, zit daar natuurlijk precies niet op te wachten.”

ZZP Nederland: "Blij dat Knab in gesprek gaat mét de zzp'er"

Knab legde het onderzoekresultaat voor aan ZZP Nederland, de grootste belangenorganisatie voor zelfstandigen met meer dan 50.000 aangesloten zzp’ers. Voorzitter Frank Alfrink: “Allereerst is het goed om te zien dat er steeds meer partijen zijn die in gesprek gaan mét, in plaats van over zzp’ers. Stichting ZZP Nederland is verheugd dat Knab ook zijn verantwoordelijkheid neemt in het (financieel) bewust maken van zzp’ers. Zzp’ers zijn niet ondernemer geworden om verplichtingen opgelegd te krijgen, zoals ook blijkt uit het onderzoek.”

Verplichten niet de juiste manier, meer aandacht en mogelijkheden bieden wel

“Bij Knab scharen we ons achter de mening van het merendeel van de (bewuste) zzp’ers. Een verplicht pensioen vanuit de overheid druist in tegen de vrijheid en eigen verantwoordelijkheid die het ondernemen juist aantrekkelijk maken. We delen wél de zorgen over het grote aantal zzp’ers dat hun oude dag nog niet (goed) heeft geregeld.

Wij nemen onze verantwoordelijkheid door onze klanten vaker en beter te wijzen op het belang van – en de mogelijkheden voor - een goed pensioen. Bijvoorbeeld via online seminars, onderzoeken en andere communicatie naar onze klanten. Tegelijkertijd doen we een beroep op het nieuw te vormen kabinet om een pensioenvoorziening voor zzp’ers niet te verplichten. Als je gedwongen zzp-schap en schijnconstructies aan wil pakken, moet je dat direct via de werkgevers doen, niet indirect via de zzp’ers.”