Zzp-wetgeving: waar staan we nu eigenlijk?
Veel zzp’ers raken het overzicht kwijt. Eerst hadden we de VAR, daarna de Wet DBA die lang niet werd gehandhaafd, vervolgens de Wet VBAR die in de maak is… en ondertussen verschijnen er ook alternatieve voorstellen zoals de Zelfstandigenwet. En dan is er sinds kort ook nog een ontwerpbesluit (AMvB) bij de Wet VBAR dat ter internetconsultatie ligt. Kortom: het is niet gek als je door de bomen het bos niet meer ziet. In dit artikel zetten we de belangrijkste ontwikkelingen voor je op een rij.
Veel zzp’ers raken het overzicht kwijt. Eerst hadden we de VAR, daarna de Wet DBA die lang niet werd gehandhaafd, vervolgens de Wet VBAR die in de maak is… en ondertussen verschijnen er ook alternatieve voorstellen zoals de Zelfstandigenwet. En dan is er sinds kort ook nog een ontwerpbesluit (AMvB) bij de Wet VBAR dat ter internetconsultatie ligt.
Kortom: het is niet gek als je door de bomen het bos niet meer ziet. In dit artikel zetten we de belangrijkste ontwikkelingen voor je op een rij.
.jpeg?width=552&height=249&name=wettelijke-betalingstermijn-zzp%20(1).jpeg)
De tijdlijn: van VAR tot VBAR
- Tot 2016: Verklaring Arbeidsrelatie (VAR)
Hiermee konden zelfstandigen hun opdrachtgevers vrijwaren van loonheffingen. De VAR werd echter misbruikt en afgeschaft. - 2016: invoering Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties)
Deze wet moest duidelijkheid geven, maar maakte het vaak alleen maar ingewikkelder. Jarenlang werd er nauwelijks gehandhaafd. - 2025: handhaving Wet DBA hervat
Sinds 1 januari 2025 controleert de Belastingdienst weer actief of er sprake is van schijnzelfstandigheid. Dit is dus de huidige situatie. - Voorjaar 2025: Initiatiefwet Zelfstandigenwet
Los van de plannen van het kabinet werkt de Tweede Kamer ook aan een alternatieve zzp-wet: de Zelfstandigenwet. Het concept is gepresenteerd, maar of en wanneer het door de Tweede en Eerste Kamer komt is nog niet bekend. - 2025: Ontwerpbesluit VBAR ter internetconsultatie
Op 12 september 2025 is het conceptbesluit gepubliceerd. Iedereen kan tot 13 oktober reageren. - 2026 (verwacht): Wet VBAR (Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden)
Het wetsvoorstel ligt bij de Tweede Kamer. Als alles volgens planning gaat, treedt de wet in 2026 in werking.
Even opfrissen: wat regelt de Wet VBAR straks?
De Wet VBAR verduidelijkt wanneer er sprake is van werken in dienst van een opdrachtgever. Daarbij kijkt men naar drie hoofdelementen:
1. Gezag / werkinhoudelijke sturing
In hoeverre kan de opdrachtgever bepalen hoe je het werk uitvoert?
In hoeverre kan de opdrachtgever bepalen hoe je het werk uitvoert?
- Voorbeeld werknemer: een productiemedewerker die moet inklokken en gedetailleerde aanwijzingen opvolgt.
- Voorbeeld zelfstandige: een consultant die zelf bepaalt hoe hij of zij de opdracht aanpakt.
2. Organisatorische inbedding
Ben je onderdeel van de organisatie van de opdrachtgever, bijvoorbeeld door vaste werktijden, gebruik van interne systemen of deelname aan teamoverleggen?
Ben je onderdeel van de organisatie van de opdrachtgever, bijvoorbeeld door vaste werktijden, gebruik van interne systemen of deelname aan teamoverleggen?
- Voorbeeld werknemer: een medewerker die structureel meedraait in het interne team en dezelfde processen volgt.
- Voorbeeld zelfstandige: een specialist die tijdelijk wordt ingehuurd voor een afgebakend project en grotendeels zelfstandig werkt.
3. Werken voor eigen rekening en risico:
Loop je ondernemersrisico, bijvoorbeeld door te investeren in eigen materiaal, zelf klanten te werven of het risico te dragen bij ziekte of tegenvallende opbrengsten?
Loop je ondernemersrisico, bijvoorbeeld door te investeren in eigen materiaal, zelf klanten te werven of het risico te dragen bij ziekte of tegenvallende opbrengsten?
- Voorbeeld zelfstandige: een pakketbezorger die een wijk aanneemt, zelf onderaannemers inschakelt en verantwoordelijk is voor de planning.
- Voorbeeld werknemer: een koerier die in bedrijfsuniform met bedrijfsbusje vaste routes rijdt onder aansturing van de opdrachtgever.
Daarnaast introduceert de VBAR een uurtariefgrens: wie minder dan ongeveer €36 per uur verdient, kan makkelijker een dienstverband claimen (een zogenoemd rechtsvermoeden van werknemerschap). Dat betekent niet dat je automatisch in loondienst bent, maar de opdrachtgever moet dan bewijzen dat er géén arbeidscontract is.
Wat voegt het nieuwe ontwerpbesluit toe?
De wet zelf blijft op hoofdlijnen. Het ontwerpbesluit (AMvB) vult dat verder in met concrete indicaties die afkomstig zijn uit eerdere rechtszaken. Denk aan zaken als: werk je met eigen materiaal, draag je financieel risico of krijg je gedetailleerde aanwijzingen van een opdrachtgever?
Belangrijk om te weten:
- Het zijn geen nieuwe criteria, maar een verduidelijking van bestaande rechtspraak.
- Het is geen checklist die je simpel kunt afvinken. De rechter bekijkt altijd het totaalplaatje.
- De voorbeelden die je in de media - bijvoorbeeld eerder in dit artikel - ziet zijn niet letterlijk uit het besluit gehaald, maar gebruikt om de regels concreet te maken.
"Voor veel zzp’ers klinkt dit misschien als Haagse politiek op afstand, maar dat is het niet. Dit raakt straks direct jouw ondernemerschap. De internetconsultatie is nú open – dit is hét moment om je stem te laten horen. Want de nieuwe regels gaan er hoe dan ook komen. Als je serieus met je onderneming bezig bent, is het belangrijk dat je je nu al voorbereidt, zodat je straks niet voor verrassingen komt te staan."Oskar Barendse - Financieel Expert, Knab
Het ontwerpbesluit ligt tot 13 oktober 2025 open voor internetconsultatie. Dat betekent dat iedereen mag reageren op het voorstel. Je kunt je zorgen, aanvullingen of ideeën delen via deze website.
Hoe verschilt de VBAR van de DBA?
Veel experts en politici noemen de Wet VBAR een strenger alternatief voor de huidige Wet DBA. En dat klopt deels: de criteria worden concreter en er komt bijvoorbeeld een tariefgrens bij. Tegelijkertijd kun je het ook zien als een verbetering: er is minder ruimte voor vaagheid en rechtszaken achteraf, waardoor je sneller weet waar je aan toe bent. Of je het dus als strenger of juist als duidelijker ervaart, hangt af van je situatie.
Leestip: Bekijk je dit artikel op je telefoon? Kantel dan je scherm om de tabel goed te kunnen lezen.
| Onderdeel | Wet DBA (nu) | Wet VBAR (voorstel) |
Wat betekent dit voor ondernemers
|
| Toetsingskader | Vage gezichtspunten, vaak pas duidelijk na rechtszaak. | Drie hoofdcriteria + uitwerking in ontwerpbesluit. | Meer voorspelbaarheid, maar minder grijs gebied. |
| Tarief | Geen wettelijk minimum. Tarief weegt soms mee in rechtspraak. | Rechtsvermoeden: bij < ± € 36/uur word je vermoed werknemer te zijn. | Lagere tarieven? Dan groter risico dat je als werknemer wordt gezien. |
| Gezag & inbedding | Geen vaste definitie, veel discussie. | Strakker omschreven in besluit. | Minder ruimte voor creatieve interpretaties. |
| Handhaving | Sinds 2025 weer actief, maar vooral bij duidelijke schijnzelfstandigheid. | Verwacht: actiever, met tariefgrens en duidelijke criteria. | Kans op sneller ingrijpen bij twijfelgevallen. |
En de Zelfstandigenwet dan?
Parallel aan de VBAR ligt er dus ook nog een initiatiefwet van een aantal Kamerleden: de Zelfstandigenwet. Die kiest voor een andere insteek, met een aparte zelfstandigentoets, werkrelatietoets en sectorale benadering. Ook zou deze wet zelfstandigen verplichten voorzieningen zoals pensioen en arbeidsongeschiktheid te regelen. Hoe groot de kans is dat deze wet erdoor komt, is nog onduidelijk.
Wat betekent dit nu voor jou?
Op dit moment geldt nog steeds de Wet DBA, en daar handhaaft de Belastingdienst sinds 2025 weer op. De Wet VBAR en het ontwerpbesluit zijn nog niet van kracht. Pas na parlementaire behandeling (waarschijnlijk in 2026) merk je daar echt iets van. De internetconsultatie van het ontwerpbesluit bied je de kans om je stem te laten horen. Dat is belangrijk, omdat deze uitwerking straks bepaalt hoe jouw ondernemerschap in de praktijk wordt beoordeeld.
Knab houdt je op de hoogte
Bij Knab volgen we alle ontwikkelingen rondom de Wet VBAR, het ontwerpbesluit en alternatieve plannen zoals de Zelfstandigenwet op de voet. We houden je via LinkedIn en in de Knab Bieb op de hoogte, zodat jij altijd weet waar je aan toe bent als ondernemer.
Wil je zeker weten dat je niets mist? Volg Knab op LinkedIn.
