Zzp-wetgeving: waar staan we nu eigenlijk?
Veel zzp’ers raken het overzicht kwijt. Wet DBA, straks de Wet VBAR, handhaving die eerst niet en dan weer wel gebeurt… Het zorgt voor onrust. Niet alleen bij zelfstandigen, maar ook bij opdrachtgevers die bang zijn om fouten te maken. Daarom zetten we de actuele stand van zaken voor je op een rij. Wat is er nu van kracht, wat staat er te gebeuren en wat is nu dat ontwerpbesluit waar je zelfs op kunt reageren?
Veel zzp’ers raken het overzicht kwijt. Wet DBA, straks de Wet VBAR, handhaving die eerst niet en dan weer wel gebeurt… Het zorgt voor onrust. Niet alleen bij zelfstandigen, maar ook bij opdrachtgevers die bang zijn om fouten te maken.
Daarom zetten we de actuele stand van zaken voor je op een rij. Wat is er nu van kracht, wat staat er te gebeuren en wat is nu dat ontwerpbesluit waar je zelfs op kunt reageren?
.jpeg?width=552&height=249&name=wettelijke-betalingstermijn-zzp%20(1).jpeg)
De tijdlijn: van VAR tot VBAR
- Tot 2016: Verklaring Arbeidsrelatie (VAR)
Met de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) konden zzp’ers hun opdrachtgevers vrijwaren van loonheffingen. Het systeem bleek fraudegevoelig en werd afgeschaft. - 2016: invoering Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties)
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) vervangt de VAR. Belangrijk: de DBA introduceert géén nieuw toetsingskader. Al decennialang bepaalt het Burgerlijk Wetboek en de rechtspraak (de zogeheten holistische toets) of iemand werknemer of ondernemer is. De DBA was vooral bedoeld om die regels beter te handhaven. In de praktijk bracht het juist meer onzekerheid. - 2016 – 2024: handhaving op pauze
De Belastingdienst handhaaft de DBA nauwelijks. Alleen bij kwaadwillendheid grijpt de fiscus in. - 2025: handhaving Wet DBA hervat
Sinds 1 januari 2025 controleert de Belastingdienst weer actief of er sprake is van schijnzelfstandigheid. Dit is dus de huidige situatie. - Voorjaar 2025: Initiatiefwet Zelfstandigenwet
Enkele Kamerleden presenteerden een alternatief wetsvoorstel met een aparte zelfstandigentoets en verplichtingen voor voorzieningen zoals pensioen en AOV. Of deze wet het haalt, is nog onzeker. - Najaar 2025: Ontwerpbesluit VBAR ter internetconsultatie
Het kabinet legde een ontwerpbesluit ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties’ voor. Tot 13 oktober 2025 kan iedereen reageren. - 2026 (verwacht): Wet VBAR (Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden)
De Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) moet de regels explicieter maken. Het toetsingskader blijft gelijk, maar de toepassing wordt concreter en strenger omlijnd.
Even opfrissen: wat regelt de Wet VBAR straks?
De VBAR verandert de basis niet, maar verduidelijkt hoe bestaande regels toegepast moeten worden. Vooral het gezagscriterium – de vraag of je in feite onder het gezag van je opdrachtgever werkt – krijgt meer houvast.
1. Gezag / werkinhoudelijke sturing
In hoeverre kan de opdrachtgever bepalen hoe je het werk uitvoert?
In hoeverre kan de opdrachtgever bepalen hoe je het werk uitvoert?
- Voorbeeld werknemer: een productiemedewerker die moet inklokken en gedetailleerde aanwijzingen opvolgt.
- Voorbeeld zelfstandige: een consultant die zelf bepaalt hoe hij of zij de opdracht aanpakt.
2. Organisatorische inbedding
Ben je onderdeel van de organisatie van de opdrachtgever, bijvoorbeeld door vaste werktijden, gebruik van interne systemen of deelname aan teamoverleggen?
Ben je onderdeel van de organisatie van de opdrachtgever, bijvoorbeeld door vaste werktijden, gebruik van interne systemen of deelname aan teamoverleggen?
- Voorbeeld werknemer: een medewerker die structureel meedraait in het interne team en dezelfde processen volgt.
- Voorbeeld zelfstandige: een specialist die tijdelijk wordt ingehuurd voor een afgebakend project en grotendeels zelfstandig werkt.
3. Werken voor eigen rekening en risico:
Loop je ondernemersrisico, bijvoorbeeld door te investeren in eigen materiaal, zelf klanten te werven of het risico te dragen bij ziekte of tegenvallende opbrengsten?
Loop je ondernemersrisico, bijvoorbeeld door te investeren in eigen materiaal, zelf klanten te werven of het risico te dragen bij ziekte of tegenvallende opbrengsten?
- Voorbeeld zelfstandige: een pakketbezorger die een wijk aanneemt, zelf onderaannemers inschakelt en verantwoordelijk is voor de planning.
- Voorbeeld werknemer: een koerier die in bedrijfsuniform met bedrijfsbusje vaste routes rijdt onder aansturing van de opdrachtgever.
Daarnaast introduceert de VBAR een uurtariefgrens: wie minder dan ongeveer €36 per uur verdient, krijgt sneller een rechtsvermoeden van werknemerschap. Dat betekent niet dat je automatisch in loondienst bent, maar de bewijslast verschuift: de opdrachtgever moet aantonen dat er géén arbeidsovereenkomst is.
Wat voegt het nieuwe ontwerpbesluit toe?
Het ontwerpbesluit dat nu voorligt, vult de VBAR aan met extra uitleg. Het gaat niet om een nieuw systeem, maar om praktische handvatten:
- meer duiding van begrippen zoals gezag en inbedding;
- verduidelijking hoe de rechter deze criteria moet wegen;
- voorbeelden die houvast geven (al zijn dit geen checklists die je simpel kunt afvinken).
Zie het besluit dus als een toelichting bij de bestaande spelregels, bedoeld om minder ruimte voor interpretatie te laten.
"Voor veel zzp’ers klinkt dit misschien als Haagse politiek op afstand, maar dat is het niet. Dit raakt straks direct jouw ondernemerschap. De internetconsultatie is nú open – dit is hét moment om je stem te laten horen. Want de nieuwe regels gaan er hoe dan ook komen. Als je serieus met je onderneming bezig bent, is het belangrijk dat je je nu al voorbereidt, zodat je straks niet voor verrassingen komt te staan."Oskar Barendse - Financieel Expert, Knab
Het ontwerpbesluit ligt tot 13 oktober 2025 open voor internetconsultatie. Dat betekent dat iedereen mag reageren op het voorstel. Je kunt je zorgen, aanvullingen of ideeën delen via deze website.
Hoe verschilt de VBAR van de DBA?
Soms lees je dat de VBAR strenger is dan de DBA. Dat klopt deels. Het toetsingskader zelf blijft hetzelfde, maar: de VBAR legt meer nadruk op gezag en inbedding, waardoor sneller kan blijken dat je eigenlijk werknemer bent. En door de uurtariefgrens wordt de beoordeling concreter en kan de uitkomst anders zijn dan nu.
Met andere woorden: de VBAR maakt de regels niet nieuw, maar wel explicieter. Voor sommige zzp’ers voelt dat strenger – anderen ervaren het juist als duidelijker.
En de Zelfstandigenwet dan?
Parallel aan de VBAR ligt er dus ook nog een initiatiefwet van een aantal Kamerleden: de Zelfstandigenwet. Die kiest voor een andere insteek, met een aparte zelfstandigentoets, werkrelatietoets en sectorale benadering. Ook zou deze wet zelfstandigen verplichten voorzieningen zoals pensioen en arbeidsongeschiktheid te regelen. Hoe groot de kans is dat deze wet erdoor komt, is nog onduidelijk.
Wat kun je nu doen?
Voor nu geldt nog steeds de Wet DBA, en daarop handhaaft de Belastingdienst sinds 2025 weer actief. De VBAR en het ontwerpbesluit zijn nog niet van kracht. Pas na parlementaire behandeling – waarschijnlijk in 2026 – merk je er echt iets van.
Wat je nu wél kunt doen:
- Reageer op de internetconsultatie, zolang dat kan. Dit is hét moment om je stem te laten horen.
- Check je eigen situatie. Werk je met meerdere opdrachtgevers, investeer je in je bedrijf en richt je je werk grotendeels zelf in? Hoe meer ‘ja’s’, hoe sterker je staat als ondernemer.
Knab houdt je op de hoogte
Bij Knab volgen we alle ontwikkelingen rondom de Wet VBAR, het ontwerpbesluit en alternatieve plannen zoals de Zelfstandigenwet op de voet. We houden je via LinkedIn en in de Knab Bieb op de hoogte, zodat jij altijd weet waar je aan toe bent als ondernemer.
Wil je zeker weten dat je niets mist? Volg Knab op LinkedIn.
