7 op de 10 zzp’ers zien AI als kans, innovatie essentieel voor zelfstandigen
Zzp'ers zijn de stille vernieuwers van het Nederlandse bedrijfsleven. Zij hebben de vrijheid om snel te schakelen, waardoor ze vaak als eersten nieuwe technologieën zoals AI kunnen toepassen. Met hun creativiteit en inzet van technologie verbeteren zzp'ers continu hun dienstverlening. Ze zijn daarmee veel meer dan alleen uitvoerders van opdrachten; ze voegen waarde toe voor hun klanten en brengen vernieuwing in de markt..
Ons onderzoek onder 768 zelfstandigen laat zien hoe zij slim inspelen op technologische trends en actief vernieuwen, zowel voor hun eigen bedrijf als voor hun opdrachtgevers. Zzp'ers laten zien dat innovatie niet enkel het domein van grote bedrijven is, maar ook bij zelfstandigen floreert.
“De kracht van zzp'ers ligt in hun wendbaarheid en hun vermogen om zich snel aan te passen aan technologische veranderingen. Ze dragen bij aan een dynamische economie waarin innovatie centraal staat,” zegt Josette Dijkhuizen, bijzonder hoogleraar en kroonlid bij de SER.
Innovatie als cruciaal onderdeel van de bedrijfsvoering
Voor veel zzp'ers is innoveren geen luxe, maar een noodzaak. Maar liefst 67% van de ondervraagden vindt innovatie belangrijk of zelfs essentieel voor hun bedrijf.
| Hoe belangrijk vind je het om te innoveren met je bedrijf? | |
| Heel belangrijk | 21% |
| Belangrijk | 46% |
| Neutraal | 23% |
| Onbelangrijk | 4% |
| Heel onbelangrijk | 6% |
Innoveren voor zichzelf én hun opdrachtgevers
Zzp'ers vernieuwen niet alleen voor hun eigen bedrijf, maar ook voor hun klanten. Uit ons onderzoek blijkt dat 59% van de respondenten in de afgelopen drie jaar minimaal één innovatie heeft doorgevoerd in hun eigen onderneming, terwijl 47% dit deed voor een opdrachtgever. Ze komen niet alleen met nieuwe producten en diensten, maar verbeteren ook werprocessen (denk aan AI) en bijvoorbeeld organisatiemodellen.
| Innovaties... | ...voor eigen bedrijf | ...voor klant/opdrachtgever |
| Nieuwe en/of verbeterde manier van werken geïntroduceerd | 44% | 42% |
| Nieuwe en/of verbeterde dienst op de markt gebracht | 43% | 32% |
| Nieuw en/of verbeterd product op de markt gebracht | 29% | 31% |
| Nieuwe en/of verbeterde productiemethode of -proces geïntroduceerd | 29% | 33% |
| Nieuw en/of verbeterd organisatiemodel geïntroduceerd | 20% | 24% |
"Ik werd ingehuurd om nieuwe activiteiten te ontwikkelen voor jongeren met een beperking. Door middel van een onderzoek heb ik uiteindelijk nieuwe succesvolle activiteiten ontwikkeld waardoor de organisatie een jongere doelgroep kon bereiken." Zzp'er in de zorg
Impact vergroten door samen te werken
Waarom zzp'ers innoveren: meer dan alleen winst
Voor zzp'ers draait innovatie om meer dan winst maken. Ze willen vooral klanttevredenheid vergroten, hun financiële resultaten verbeteren, en meer werkplezier ervaren. Jongere zzp'ers (jonger dan 40) zijn vaker gefocust op het vergroten van hun marktaandeel en het verlagen van mentale belasting dan hun oudere collega's. De oudere generaties richten zich juist meer op klanttevredenheid.
| Innovatiedoel | Alle zzp'ers | < 40 jaar | Veertiger | Vijftiger | > 60 jaar |
| Klanttevredenheid verhogen | 75% | 72% | 77% | 77% | 72% |
| Betere financiële resultaten | 66% | 75% | 67% | 70% | 55% |
| Meer plezier in m'n werk | 64% | 60% | 68% | 67% | 60% |
| Marktpositie verbeteren | 63% | 71% | 66% | 67% | 51% |
| Meer uitdaging in m'n werk | 58% | 48% | 64% | 64% | 51% |
| Andere klantgroepen aanboren | 57% | 51% | 60% | 63% | 46% |
| Meer sociale maatschappelijke impact | 55% | 56% | 57% | 56% | 53% |
| Minder mentale belasting | 42% | 48% | 46% | 42% | 34% |
| Minder fysieke belasting | 30% | 41% | 27% | 31% | 26% |
“Veel zzp'ers kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap omdat ze op hun eigen voorwaarden willen bijdragen aan de samenleving. Of dat nu voor hun klanten is, hun bedrijf of de bredere maatschappij,” zegt Dijkhuizen.
Zzp'ers en AI: Een kans of een bedreiging?
De opkomst van Artificial Intelligence (AI) is voor veel zzp'ers zowel een kans als een uitdaging. De helft van de zzp'ers heeft al AI gebruikt of overweegt dat te doen. Voor sommigen biedt AI kansen om efficiënter te werken en meer waarde te leveren. Anderen ervaren juist zorgen over de impact op hun vakmanschap en klantcontact.
| Perceptie van AI | |
| Uitsluitend kans | 41% |
| Kans & bedreiging | 28% |
| Uitsluitend bedreiging | 6% |
| Geen van beide | 16% |
| Weet ik niet | 9% |
“AI geeft zzp'ers de kans om efficiënter te werken en meer waarde te leveren, maar het roept ook vragen op over de impact op vakmanschap en persoonlijk contact,” zegt Josette Dijkhuizen.
Vooral theoretisch opgeleide ondernemers omarmen AI
Hoe AI wordt ervaren, verschilt sterk per opleidingsniveau. Theoretisch opgeleide zzp'ers zien AI vaker als kans dan praktisch opgeleiden. Dit heeft te maken met de aard van hun werk. Zij gebruiken AI om sneller te werken, tijd te besparen, en zich te richten op wat hen echt onderscheidt van de rest. Zoals één van hen zegt: “Hoe meer ChatGPT voor ons kan doen, hoe meer wij ons kunnen richten op wat AI niet kan bieden: verbinding tussen mensen.” AI sluit dus vaker aan bij beroepen waar theorie, analyse, en strategisch denken belangrijk zijn.
Praktisch opgeleide zzp'ers zijn terughoudender. Dat komt doordat hun werk meestal draait om vakmanschap en direct klantcontact, waar AI voor hen minder direct bij aansluit. Een sierradenmaakster zegt zegt bijvoorbeeld: “Ik zie niet in hoe ik bij het maken van sieraden iets aan AI heb. Computers zijn voor mij een noodzakelijk kwaad.”
| Opleidingsniveau | Ziet AI uitsluitend als kans | Ziet AI als kans én bedreiging | Ziet AI uitsluitend als bedreiging |
| Praktisch opgeleid (Mbo of middelbaar onderwijs) |
29% | 21% | 9% |
| Theoretisch opgeleid (Hbo/Wo) | 47% | 31% | 5% |
In sectoren zoals de bouw en zorg zien velen AI zelfs als een bedreiging, uit angst dat technologie hun werk overbodig zou maken.
| Sector | Ziet AI uitsluitend als kans | Ziet AI als kans én bedreiging | Ziet AI uitsluitend als bedreiging |
| Zorg | 37% | 30% | 10% |
| IT & Communicatie | 49% | 37% | 4% |
| Zakelijke dienstverlening | 50% | 28% | 9% |
| Bouw | 27% | 17% | 12% |
| Financiële dienstverlening | 45% | 32% | 4% |
| Handel | 48% | 17% | 13% |
| Cultuur, sport & recreatie | 53% | 28% | 0% |
| Overheid | 40% | 28% | 4% |
| Energievoorzieining | 52% | 35% | 4% |
| Onderwijs | 41% | 30% | 7% |
Zzp'ers vernieuwers binnen onze economie
