De verkiezingsprogramma's over de belangrijkste zzp-onderwerpen

De afgelopen verkiezingen zorgden voor een politieke aardverschuiving. Tijdens de aanstaande formatie zullen ook zaken worden besproken die zzp'ers aangaan. Hoe kijken de tien grootste partijen aan tegen vijf belangrijke thema's die spelen onder zelfstandigen? We bekeken hun verkiezingsprogramma's. De resultaten vind je - zo neutraal mogelijk opgeschreven - in dit artikel. 

We keken in de verkiezingsprogramma's naar de onderstaande onderwerpen. Klik op een onderwerp om de standpunten per partij te lezen. 

• Belastingen & Toeslagen
• Arbeidsongeschiktheid (AOV)
• Pensioen
• Schijnzelfstandigheid (beoordeling dienstverband)
• Arbeidsmigratie

Belastingen & Toeslagen

Plannen met betrekking tot inkomens- en vermogensbelasting raken natuurlijk direct de portemonnee van de zzp'er. Bovendien geven veel partijen aan dat het huidige systeem van toeslagen en premies anders moet.

PVV
De PVV wil met haar belastingplannen de lasten voor Nederlanders verlichten. Ze streven naar lagere belastingen op boodschappen, energie, benzine en vliegen. Het eigen risico in de zorg willen ze afschaffen. Het btw-tarief op voedingsmiddelen moet wat hen betreft verdwijnen en de huurtoeslag moet omhoog.

Daarnaast vindt de partij het belangrijk dat belastinggeld wordt besteed aan nationale prioriteiten in plaats van aan ontwikkelingshulp. Hun plan richt zich op een aanzienlijke lastenverlaging om financiële ruimte te creëren voor de Nederlandse bevolking.

GroenLinks/PvdA
GroenLinks/PvdA wil dat mensen met hogere inkomens meer belasting betalen. Tegelijkertijd willen ze de belasting op inkomen uit arbeid voor mensen met een middeninkomen verlagen, zodat werken meer loont. Voor mensen met vermogens boven een miljoen euro pleiten ze voor een miljonairsbelasting. Het eigen huis telt daarbij niet mee voor het vermogen.

Daarnaast willen de partijen af van belastingvoordelen voor expats. Verder gaan ze grote vervuilers laten meebetalen aan de kosten van de duurzaamheidstransitie.

GroenLinks en de PvdA streven ernaar om het huidige toeslagenstelsel in Nederland op termijn overbodig te maken. Dat doen ze door het minimumloon te verhogen en kinderopvang gratis te maken. Daarnaast onderzoeken ze de mogelijkheden om huurtoeslag af te schaffen zonder dat huurders erop achteruitgaan.

VVD
De VVD streeft naar een verlaging van de belasting op werk. Doel is om mensen te motiveren om meer te werken en voltijds werk aantrekkelijker te maken. Daarnaast pleiten ze ervoor om het belasting- en toeslagensysteem te vereenvoudigen. Uiteindelijk wil de partij de toeslagen volledig afschaffen. 

Verder wil de VVD de energiebelasting verlagen, betaalbare reiskostenvergoedingen bevorderen en elektrisch rijden aanmoedigen. Ze stellen voor om de hypotheekrenteaftrek te behouden om de betaalbaarheid van woningen te waarborgen.

NSC
NSC wil de fiscale behandeling van zzp'ers en mensen met een vast dienstverband zoveel mogelijk gelijktrekken. De partij van Omtzigt zet in op een inkomensbeleid waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. In de komende vier jaar willen ze het belastingstelsel hervormen zodat lagere en middeninkomens minder druk ervaren en het lonend wordt om (meer) te werken.

Als eerste wil de partij het laagste tarief van de inkomstenbelasting verlagen. Ook wil NSC de kinderopvangtoeslag vervangen door instellingsfinanciering met een ouderbijdrage. Dat moet problemen met terugvordering verminderen.

D66
D66 wil een lagere belasting op werken en een hogere belasting op vermogen, winst en vervuiling. De opbrengst van de afbouw van de zelfstandigenaftrek vormen ze om naar een fiscaal voordeel voor alle werkenden die meer dan drie dagen per week werken.

De partij pleit voor een stelsel zonder toeslagen. Het minimumloon en de uitkeringen moeten omhoog en de kinderopvang moet bijna gratis worden. Erf- en schenkbelasting wordt wat D66 betreft progressiever, bijvoorbeeld door ook aan een goede vriend te kunnen schenken wanneer je overlijdt. 

Met het zogenoemde 'urenvoordeel' gaan mensen die meer dan drie dagen per week werken relatief minder belasting betalen dan mensen die minder werken.

BBB
BBB streeft naar een belastingstelsel waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Ze willen het verschil in belastingdruk tussen personeel in vaste dienst en zzp'ers verkleinen. Zo moedigen ze werkgevers aan om mensen in vaste dienst te nemen. Ze zijn van plan om onnodige fiscale regelingen af te schaffen en een eenvoudiger belastingstelsel te creëren. De BBB benadrukt dat de invloed van Europa op onze belastingen als het aan hen ligt beperkt blijft.

Wat betreft de arbeidsmarkt willen ze het huidige toeslagenstelsel vervangen door een systeem waarbij de eerste € 30.000 aan inkomen belasting- en premievrij is. AOW-gerechtigden die afhankelijk zijn van toeslagen worden gecompenseerd.

SP
De SP wil de inkomstenbelasting verlagen voor iedereen met een modaal inkomen of lager. Hogere inkomens moeten wat hen betreft meer bijdragen om de bezuinigingen van de afgelopen jaren te herstellen. Het minimumloon willen ze verhogen naar € 16 per uur. De SP pleit er ook voor om winst op vermogen zwaarder te belasten en een miljonairsbelasting op te leggen aan de allerrijksten. 

De partij wil ook de graaicultuur aanpakken door btw op voedingsmiddelen en openbaar vervoer te verlagen en de winstbelasting voor grote bedrijven te verhogen. 

De SP streeft ernaar om het toeslagenstelsel overbodig te maken. Dat kan wat hen betreft door de inkomens te verhogen waardoor zorg, wonen en kinderopvang voor iedereen betaalbaar worden. De partij benadrukt dat het vervallen van toeslagen nooit mag leiden tot achteruitgang in inkomen. 

CDA
Het CDA wil dat méér werken méér loont. De belasting op arbeid gaat als het aan hen ligt omlaag en de belasting op vermogen omhoog. Dat doen ze via een verhoging van de erf- en schenkbelasting voor mensen met veel geld. 

De partij wil het belasting- en toeslagenstelsel hervormen met duidelijke tarieven en meer vaste bedragen. Met die wijziging versterken ze naar eigen zeggen de middenklasse. Gezinnen gaan er in koopkracht op vooruit door een verhoging van de kinderbijslag en het kindgebonden budget. Kinderopvang maakt het CDA voor de meeste mensen bijna gratis. 

Het toeslagenstelsel moet uiteindelijk overbodig worden. 

De PvdD wil de inkomstenbelasting voor topverdieners verhogen en een progressieve vermogensbelasting instellen. Tegelijkertijd willen ze het minimumloon naar € 16 per uur.

Ook sociale zekerheid krijgt aandacht: geen kostendelersnorm meer, bijstandsgerechtigden mogen bijverdienen en de Wajong wordt hersteld. Verder pleiten ze voor hogere lonen in sectoren zoals onderwijs en zorg, gratis kinderopvang voor lage inkomens en een inkomensafhankelijke kinderbijslag.

Het doel is dat uiteindelijk iedereen voldoende inkomen heeft voor de basisbehoeften. Daardoor kunnen op termijn alle toeslagen volledig worden afgeschaft. 

Forum Voor Democratie (FVD)
FVD wil ons belasting- toeslagen- en premiestelsel grondig vereenvoudigen. De overheid moet in hun ogen kleiner worden en overheidsuitgaven moeten omlaag. Daardoor kunnen ook de belastingen omlaag. (Meer) werken moet altijd lonen. De zelfstandigenaftrek gaat in de plannen van FVD omhoog naar € 15.000. Bovendien hoeft iedere werkende Nederlander over de eerste € 30.000 geen belasting te betalen. 

Arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV)

Volgens de huidige plannen moet elke zelfstandig ondernemer in 2027 verzekerd zijn tegen de gevolgen van arbeidsongeschiktheid. Over de invulling van deze verplichting verschillen de partijen van mening. Sommige willen de verplichting helemaal afschaffen. 

PVV
De PVV wil geen onnodige extra regels en verplichtingen voor zzp'ers. Dat betekent dat het wat hen betreft mogelijk wordt om betaalbaar en vrijwillig te verzekeren voor arbeidsongeschiktheid. 

GroenLinks/PvdA
GroenLinks en de PvdA streven naar een verplichte AOV voor alle zzp'ers. Deze verzekering wordt gefinancierd via een bijdrage van de zzp'er én hun opdrachtgevers. Er komt een inkomensafhankelijke premie om het betaalbaar te houden.

Als de premie te hoog is, zal de overheid financieel bijspringen om toegankelijkheid voor iedereen te garanderen. 

VVD
De VVD zet zich in voor de invoering van een AOV voor zelfstandigen waarbij zzp'ers de keuze hebben tussen een publieke en een private verzekering. Bij de ontwikkeling van deze nieuwe verzekering betrekken ze de zzp'ers als gesprekspartners om ervoor te zorgen dat de regeling aansluit bij hun behoeften en situatie.

NSC
NSC streeft naar een publieke basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid voor alle werkenden, dus inclusief zzp'ers. Ze geloven in solidariteit en willen risico's als arbeidsongeschiktheid, ziekte en langdurige werkloosheid op een goede manier afdekken. Over de vormgeving en uitwerking vindt overleg plaats met alle betrokken partijen. 

D66
D66 wil sociale zekerheid voor álle werkenden. Als eerste stap voeren ze een betaalbare collectieve AOV in voor zelfstandigen, zoals geadviseerd door de Stichting van de Arbeid. Hierbij steunt D66 de mogelijkheid voor een opt-out voor zelfstandigen. Dat betekent dat je - onder voorwaarden - de collectieve AOV niet hoeft af te nemen als je een uitgebreidere private verzekering hebt.

BBB
BBB vindt dat een AOV voor iedere werkende inwoner van Nederland beschikbaar moet zijn. 

SP
De SP wil een betere sociale zekerheid voor zzp'ers, onder meer door het recht op een betaalbare collectieve verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. 

CDA
Het CDA wil een betaalbare en uitvoerbare verplichte collectieve basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor alle zzp’ers. Dat is volgens de partij van belang voor de onderlinge solidariteit en het gelijke speelveld tussen contractvormen. 

Partij voor de Dieren (PvdD)
De PvdD wil niet dat zzp'ers hun sociale zekerheid moeten opgeven om concurrerend te zijn. Daarom komt er een publieke voorziening voor arbeidsongeschiktheid en pensioen voor alle zzp'ers. Opdrachtgevers betalen hier wat hen betreft aan mee. Voor flexwerkers van platformbedrijven willen ze een landelijk fonds van waaruit de premies voor arbeidsongeschiktheid en pensioen worden betaald. Dat fonds moet worden gefinancierd door de platformbedrijven en het Rijk. 

Forum Voor Democratie (FVD)
FVD wil zzp'ers niet dwingen om aan verplichte verzekeringen deel te nemen. Keuzevrijheid staat centraal. 

Pensioen

Na jaren onderhandelen is sinds dit jaar de nieuwe pensioenwet van kracht. Voor zzp'ers betekent dat onder andere dat ze meer geld fiscaal voordelig opzij kunnen zetten voor hun pensioen. Het betekent ook dat de hoogte van het toekomstig pensioen meer afhankelijk wordt van beleggingsresultaten. Partijen denken verschillend over hoe om te gaan met de nieuwe wet. Sommige willen dat inleggen voor je pensioen verplicht wordt, andere partijen willen de hele wet terugdraaien.

PVV
De PVV wil geen verplichte pensioenregeling voor zzp'ers. Als het aan de partij ligt wordt het wél mogelijk om vrijwillig een betaalbaar pensioen te regelen. De PVV wil de nieuwe pensioenwet terugdraaien. Ze pleiten voor een reële rekenrente waardoor pensioenen sneller geïndexeerd kunnen worden en pensioenkortingen worden voorkomen. 

GroenLinks/PvdA
De beide partijen willen pensioenopbouw voor zzp'ers verplicht stellen vanaf dag één. Opdrachtgevers van zelfstandigen moeten in die plannen bijdragen aan dit pensioen. 

VVD
De VVD benadrukt de noodzaak van een welverdiend pensioen voor zzp'ers en streeft naar meer fiscaal aantrekkelijke opties om pensioen op te bouwen. Concrete voorbeelden van maatregelen zijn onder andere het uitbreiden van mogelijkheden voor zzp'ers om direct bij een pensioenfonds pensioen op te bouwen, als de bestaande experimenten hiermee succesvol zijn. Dit zou kunnen leiden tot een blijvende regeling die zzp'ers in staat stelt om op een financieel verantwoorde manier te sparen voor hun pensioen, vergelijkbaar met werknemers in dienstverband.

NSC
NSC wil eenvoudigere regels voor het opbouwen van aanvullend pensioen met minder focus op wiskundige modellen. Op die manier willen ze het aantal mensen dat aanvullend pensioen opbouwt vergroten. De AOW blijft de basis van het pensioenstelsel. Mensen met een zwaar beroep moeten eerder met pensioen kunnen. 

D66
D66 wil na het invoeren van de huidige pensioenhervorming verder bouwen aan pensioenen die mensen keuzevrijheid én zekerheid voor later geven. Ze willen dat zelfstandigen toegang krijgen tot passende pensioenfondsen en voorlichting. De partij wil de pensioengaten van 1,7 miljoen mensen aanpakken via - onder andere - inzichtelijke loonstroken en de mogelijkheid om gemist pensioenopbouw in te halen. 

BBB
De BBB wil de invoering van de nieuwe pensioenwet terugdraaien. Pensioengerechtigden en -deelnemers moeten invloed krijgen op de keuzes die pensioenfondsen maken op het gebied van beleggingsdoelen. Wie niet het risico wil lopen op een lager pensioen moet kunnen kiezen voor beleggingsdoelen die meer nadruk leggen op rendement dan bijvoorbeeld op duurzaamheid.

SP
De SP wil de nieuwe pensioenwet terugdraaien. Zzp'ers krijgen recht op een goed en betaalbaar pensioen. De AOW-leeftijd moet omlaag naar 65 jaar. Ze pleiten voor een nieuwe pensioenwet waarin werknemers het recht krijgen om ook na hun 65e door te werken. De AOW stijgt in hun plannen een-op-een mee met het minimumloon. 

CDA
De overgang naar de nieuwe pensioenwet moet van het CDA zorgvuldig plaatsvinden. Onvolkomenheden in de wet of uitvoering moeten worden opgelost. De AOW moet als ongetoetst basispensioen blijven. Het wettelijk minimumloon - en de daarvan afgeleide uitkeringen (zoals AOW) - zouden in beginsel twee keer per jaar moeten worden aangepast op basis van de gemiddelde cao-stijgingen. 

Partij voor de Dieren (PvdD)
PvdD wil de nieuwe pensioenwet afschaffen. Deze maakt onze pensioen volgens de partij te afhankelijk van beurskoersen. Er komt in hun plannen een publieke voorziening voor alle zzp'ers voor hun pensioen waaraan opdrachtgevers meebetalen. Mensen met een zwaar beroep moeten vanaf hun 65e al AOW kunnen krijgen.

Forum voor Democratie (FVD)
FVD wil dat zzp'ers niet gedwongen worden om mee te doen aan een verplichte pensioenverzekering. Keuzevrijheid staat centraal. Daarnaast willen ze de pensioenwet intrekken. Werkenden worden wat hen betreft zelf in staat gesteld hun pensioenfonds en beleggingsstrategie te kiezen. 

Schijnzelfstandigheid (beoordeling dienstverband)

Het fenomeen 'schijnzelfstandigheid' heeft negatieve gevolgen op de zzp'er die bewust voor het ondernemerschap kiest. De overheid wil dit soort constructies - waarbij sprake is van verkapt dienstverband - aanpakken. Vaak zorgt die aanpak bij álle ondernemers voor een hogere belastingdruk, onnodig veel administratieve rompslomp en opdrachtgevers die zzp'ers links laten liggen. 

PVV
De PVV schrijft in haar verkiezingsprogramma niet specifiek over het aanpakken van schijnzelfstandigheid.

GroenLinks/PvdA
GroenLinks/PvdA staan voor betere bescherming van uitzendkrachten, platformwerkers en zzp'ers. Ze willen strengere handhaving tegen schijnconstructies, vooral in sectoren zoals maaltijd- en pakketbezorging. Ze pleiten voor het 'werknemer-tenzij-principe', waarbij iemand in principe als werknemer wordt beschouwd en recht heeft op sociale zekerheid, tenzij duidelijk wordt aangetoond dat ze echt zelfstandig ondernemers zijn.

BBB
De BBB wil dat de overheid zelf het goede voorbeeld geeft door minder zzp'ers in te huren en meer mensen een vast contract te geven.

CDA
Het CDA vindt de flexibilisering op de arbeidsmarkt doorgeslagen. De al ingezette hervormingen willen ze doorzetten zodat een vast contract weer de norm wordt. Het moet voor bedrijven aantrekkijker worden om mensen in vaste dienst te nemen. 

Forum voor Democratie (FVD)
FVD wil dat de wet DBA onmiddellijk wordt afgeschaft. Ze willen terug naar een overzichtelijke en effectieve regeling, vergelijkbaar met de VAR. De huidige wetgeving moet zodanig worden aangepast dat zzp'ers met vertrouwen kunnen doen waar ze goed in zijn. 

Arbeidsmigratie

Het is voor mensen die niet uit Nederland komen relatief eenvoudig om hier te werken. Doordat veel van die arbeidsmigranten voor minder geld willen werken, neemt de concurrentie toe waardoor Nederlandse werknemers en zzp'ers minder geld kunnen vragen. Bovendien hebben arbeidsmigranten regelmatig te maken met misstanden, bijvoorbeeld op gebied van huisvesting door de opdrachtgever.

PVV
De PVV wil de toestroom van arbeidsmigranten stoppen. Dat willen ze bereiken door werknemers vanuit andere EU-landen te verplichten om een tewerkstellingsvergunning te hebben als ze hier komen werken. Daardoor zal het aantal arbeidsmigranten volgens de PVV zeer fors afnemen. 

GroenLinks/PvdA
GroenLinks en de PvdA streven naar een gerichte aanpak van arbeidsmigratie. Doel is om uitbuiting te stoppen en betere arbeidsvoorwaarden te waarborgen. Ze willen werkgevers verplichten om minstens 85% van hun werknemers in dienst te nemen en streven naar hogere minimumlonen. Deze maatregelen zijn bedoeld om de situatie van arbeidsmigranten te verbeteren en eerlijkere arbeidsomstandigheden voor iedereen te creëren.

VVD
De VVD vindt dat er dringend effectievere voorwaarden moeten komen voor arbeidsmigratie. Het huidige beleid heeft geleid tot ongecontroleerde instroom en slechte leefomstandigheden voor arbeidsmigranten. De VVD wil meer grip op arbeidsmigratie en een selectie van degenen die echt nodig zijn. 

NSC
NSC wil beter grip krijgen op arbeidsmigratie door bestaande wet- en regelgeving beter te handhaven. Ze stellen strikte eisen aan arbeidsvoorwaarden, -omstandigheden en huisvesting van de arbeidsmigranten. Arbeidsmigranten van buiten de EU worden wat de partij betreft selectief toegelaten op basis van wat we in Nederland nodig hebben. Fiscale voordelen voor expats willen ze beperken.

BBB
De BBB wil meer grip op arbeidsmigratie. Arbeidsmigranten verdienen goede huisvesting tegen een eerlijke prijs. Maar ze willen voorkomen dat gewone burgerwoningen worden opgekocht voor arbeidsmigranten. Daarentegen willen ze de milieuregels versoepelen zodat arbeidsmigranten bijvoorbeeld op bedrijventerreinen, vlakbij hun werk kunnen worden gehuisvest. 

D66
D66 wil hoogwaardige arbeidsmigratie en tegelijkertijd misstanden aanpakken. Ze streven naar eerlijke prijzen in sectoren met laagbetaald werk en erkennen de behoefte aan arbeidsmigranten in tekortsectoren. 

Om misstanden aan te pakken, willen ze onder andere een vergunningensysteem voor uitzendbureaus en duidelijke huisvestingsregels. D66 benadrukt de rol van gemeenten en werkgevers in het zorgen voor kwalitatieve huisvesting en faciliteiten voor arbeidsmigranten. Daar horen wat de partij betreft specifieke regels bij voor werkgevers die zich niet aan de voorschriften houden.

SP
De SP wil ervoor zorgen dat de overheid meer grip krijgt op arbeidsmigratie door deze beter te reguleren. Iedereen die niet uit Nederland komt en hier wil werken, moet een werkvergunning hebben. Bovendien moet de werkgever een cursus Nederlands voor hen betalen. Totdat de arbeidsmigratie op orde is, pleit de SP voor een tijdelijk stop op economische migratie. 

CDA
Nederland moet van het CDA zelf meer invloed kunnen hebben op hoeveel arbeidsmigranten hier komen werken. Hiervoor gaat de partij in Europa het debat aan.

De partij wil per sector kijken wat nodig is en de huidige misstanden aanpakken. Ze willen minder afhankelijkheid van buitenlandse arbeidskrachten en strenge regels voor bedrijven en uitzendbureaus.

Partij voor de Dieren (PvdD)
De PvdD wil de positie van arbeidsmigranten fors versterken. Gelijke lonen en rechten ten opzichte van Nederlandse werknemers wordt de norm. Tegelijkertijd moet de afhankelijkheid van de buitenlandse werknemers verminderen. Subsidies en belastingvoordelen om buitenlandse werknemers naar Nederland te halen, wil de partij daarom afschaffen. 

Forum voor Democratie (FVD)
FVD wil hard optreden tegen oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. Door de open grenzen binnen de EU wordt goedkope arbeid met name door Oost-Europeanen uitgevoerd. Al het werk in Nederland moet wat FVD betreft worden uitgevoerd onder dezelfde voorwaarden en dezelfde condities. 

Webinar: Zakelijke eindejaarstips 2023

Wat kun je dit jaar nog doen om volgend jaar minder belasting te betalen? Op 27 november bespreekt Financieel Expert Oskar Barendse in een halfuurtje de beste zakelijke fiscale tips voor zelfstandigen.

Dit artikel is zo neutraal mogelijk geschreven. Er kunnen onjuistheden in het artikel staan. Op deze pagina van Parlement.com vind je de links naar alle verkiezingsprogramma's.